Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Síða 87

I ákvæðinu felst, að kaupandi í sendingarkaupum getur með ákveðnum skil-
yrðum verið skyldur til að annast um söluhlut, sem er á leið til hans og er
kominn til hans eftir að kaupandinn fékk ástæðu til að hafna honum.
Kaupandinn er aðeins skyldur til að annast um hlutinn, ef það getur gerst án
þess að hann þurfi jafnframt að greiða kaupverðið. Ef hluturinn er t.d. sendur í
póstkröfu, fellur engin umönnunarskylda á kaupanda. Þá verður umönnunar-
skyldan heldur ekki virk, ef kaupandinn getur ekki sinnt henni nema því aðeins
að verða fyrir ósanngjömum útgjöldum eða óhagræði. Þar við bætist, að á
kaupandann fellur ekki umönnunarskylda, ef seljandinn eða einhver á hans
vegum getur annast um hlut á ákvörðunarstað. Þetta á t.d. við þegar seljandinn
er með umboðsmann á ákvörðunarstaðnum.
Þótt kaupandinn sé ekki skyldur til að annast um söluhlut, getur hann eftir
atvikum verið skyldugur að tilkynna seljandanum eða umboðsmanni hans um
það, að hann hafni söluhlut, þannig að seljandinn geti gert nauðsynlegar ráð-
stafanir til þess að annast um hlutinn.
Þótt 2. mgr. 73. gr. eigi við um tilvik, þar sem söluhlut hefur ekki verið veitt
viðtaka, hefur áhættan yfirleitt þegar flust yfir til kaupanda, áður en söluhlut er
hafnað (sjá 13. gr., sbr. 2. mgr. 7. gr.). Kaupandinn ber því áhættuna af hlutnum
meðan hluturinn er í vörslum hans, sbr. einnig 74. gr.
Hvorki í 1. né 2. mgr. 73. gr. er fjallað um afleiðingar þess, ef kaupandinn
vanrækir umönnunarskyldu sína. Samkvæmt ákvæðum 66. gr. getur slík van-
ræksla leitt til þess, að kaupandinn glatar riftunarrétti sínum. Vanræksla á um-
önnunarskyldu getur einnig leitt til þess, að heimilt er að beita venjulegum
vanefndaúrræðum, t.d. krefjast skaðabóta skv. 2. mgr. 57. gr.
7.6.4 Umönnun af hálfu þriðja manns
Samningsaðili, sem skv. 72. og 73. gr. kpl. skal annast um söluhlut, getur
samkvæmt 74. gr. laganna91 falið það þriðja manni á kostnað gagnaðila, enda
sé ekki óhæfilegur kostnaður því samfara. Samningsaðili er laus undan ábyrgð
sinni hafi vörslumaður verið valinn með forsvaranlegum hætti og veitt hlutnum
viðtöku.92 Þetta getur oft verið hagkvæmt úrræði, t.d. þegar hlutur er á öðrum
stað en atvinnustöð þess, sem umönnunarskyldan hvílir á, eða þegar hlut þarf
að varðveita með sérstökum hætti eða aðferðum sem umönnunaraðilinn hefur
ekki færi á að beita.
Eitt af skilyrðum þess, að hlut megi varðveita hjá þriðja manni á kostnað
samningsaðila er, að útgjöld því samfara verði ekki óhæfilega mikil, og er það
sérstaklega tekið fram í ákvæðinu. Sá samningsaðili, sem umönnunarskyldan
91 Um 74. gr. norsku kaupalaganna sjá John Egil Bergen og Stein Rognlien: Kjppsloven, kom-
mentarutgave, bls. 400-402.
92 Ákvæði 1. málsl. 74. gr. er í samræmi við 87. gr. Sþ-samningsins, en í eldri kaupalögum, nr.
39/1922, var ekkert sambærilegt ákvæði að finna. Þó verður, að ætla að samkvæmt eldri rétti
hafi aðili, sem annast skyldi um söluhlut, að ákveðnu marki rétt til að fela öðrum manni að
annast um hann. Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 162-163.
343