Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Síða 97

9.2.2.4 Tilvísun til gallareglna
Þegar um vanheimild er að ræða, gilda, eins og í 1. mgr. segir, reglurnar um
galla eftir því sem við getur átt. Er með því fyrst og fremst átt við reglumar í
30.-40. gr. um kröfur kaupanda vegna gallaðrar afhendingar. Hins vegar eiga
hér ekki að jafnaði við með sama hætti reglur IV. kafla laganna um eiginleika
söluhlutar, galla o.fl. Við mat á því, hvort um vanheimild er að ræða, verður
sem áður segir að leggja það tímamark til grundvallar, sem leiðir af 21. gr. Á
kaupandanum hvílir almenn skylda til þess að rannsaka söluhlut fyrir fram, sbr.
ákvæði 20. gr., og einnig eftir afhendingu, sbr. 31. gr. Hafa ber þó í huga, að
ekki er sjálfgefið, að vanheimild komi í ljós við venjulega rannsókn sölu-
hlutar.111
9.2.2.5 Vitneskja kaupanda
Hafi kaupandinn vitað um kvöð á samningstímanum, glatar hann ekki kröfu
sinni vegna vanheimildar, ef hann hafði ástæðu til þess að ætla, að kvöðinni
yrði aflétt fyrir afhendingu.
I framkvæmd er það stundum svo, að kaupandi gerir alls ekki ráð fyrir því,
að hlutur sé afhentur án allra kvaða, t.d þegar hann yfirtekur áhvílandi veð-
skuldir á bát, sem keyptur er. í slíkum tilvikum eiga við reglur 1. mgr., sem gera
ráð fyrir því, að kaupandinn geti ekki borið fyrir sig kvaðir og takmarkanir, sem
leiða af samningi, sbr. orðalagið „nema leiða megi af samningi“. Stundum geta
aðstæður verið þær, að kaupanda má vera það öldungis ljóst, að kvöð verði ekki
aflétt. Gangi kaupandinn samt sem áður til samninga, án þess að gera nokkurn
fyrirvara að þessu leyti, má líta svo á að hann hafi samþykkt kvöðina.112
9.2.2.Ó Tilkynningarfrestir
I 2. málsl. 1. mgr. 41. gr. kpl. kemur fram, að reglan um tveggja ára tilkynn-
ingarfrest skv. 2. mgr. 32. gr. gildir ekki að því er vanheimild varðar. í máls-
greininni er engin tilvísun til 3. mgr. 32. gr. að því er varðar fimm ára tilkynn-
ingarfrest. Það leiðir þó af samhenginu milli 32. og 41. gr., að fimm ára frest-
urinn á heldur ekki við um vanheimild. Af þessu leiðir, að almennur tilkynn-
ingarfrestur skv. 1. mgr. 32. gr. gildir hér.113
9.2.2.7 Bætur vegna upprunalegrar vanheimildar
I 2. mgr. er sérstök bótaregla, sem á við um tjón af völdum upprunalegrar
vanheimildar, sem kaupandinn hvorki vissi né mátti vita um. Á slíku tjóni ber
seljandi hlutlæga ábyrgð, og skiptir ekki máli hvort um beint eða óbeint tjón er
að ræða. Reglan svarar til 59. gr. laga nr. 39/1922, sem gilti þó aðeins
111 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 117.
112 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 117.
113 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 117.
353