Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Side 119

Greiðslu sanngjarnra bóta til brotaþola.
Nauðsyn þess að grípa til sértækra ráðstafana til að bæta stöðu brotaþola
sem líður stöðugt fyrir mannréttindabrot.
Nauðsyn þess að grípa til almennra ráðstafana til að tryggja að brot end-
urtaki sig ekki.
6. SANNGJARNAR BÆTUR
I niðurstöðum dóma mannréttindadómstólsins er skýrt kveðið á um það
hvort og þá hversu háar bætur aðildarríki skuli greiða fyrir að hafa brotið
ákvæði sáttmálans. Það er eina tilfellið þar sem dómstóllinn mælir fyrir um
það með hvaða hætti beri að fullnusta dóm. Bætur eru veittar samkvæmt 41.
gr. mannréttindasáttmálans er segir:
Dómstóllinn skal ef nauðsyn krefur veita sanngjarnar bætur til þess aðila sem orðið
hefur fyrir tjóni ef hann kemst að þeirri niðurstöðu að um brot á samningnum eða
samningsviðaukum við hann hafi verið að ræða og ef löggjöf viðkomandi samn-
ingsaðila heimilar aðeins að veittar séu bætur.
Við ákvörðun bóta skv. 41 gr. lítur dómstóllinn til:
a. Raunverulegs tjóns brotaþola. Þekktasta málið þessa efnis er Stran
Greek Refineries gegn Grikklandi þar sem Grikkland var dæmt til að greiða
um 30 milljónir dollara fyrir að hafa brotið á friðhelgi eignarréttar tjónþol-
ans og réttinum til sanngjamrar málsmeðferðar.10 Brot Grikklands fólst í
því að hafa sett löggjöf sem beinlínis var ætlað að hafa áhrif á niðurstöðu í
máli sem hafði verið áfrýjað og með því svipt tjónþola bótum vegna
riftunar samnings við gríska ríkið um byggingu olíuhreinsunarstöðvar.
b. Miskatjóns sem brotaþoli þarf að líða vegna brots á mannréttindum eða
mannfrelsi hans. Bætur vegna miskatjóns eru t.d. veittar þegar réttarhöld
fyrir dómstólum viðkomandi ríkis hafa dregist vemlega og þar með hefur
verið brotið á réttinum til „málsmeðferðar innan hæfilegs tíma“. Brotaþolar
í slíkum málum hafa aftur á móti á brattann að sækja ef þeir vilja fá bætt
raunverulegt tjón sem hlýst af slíkum drætti.
c. Kostnaðar sem brotaþoli ber af því að fá mannréttindabrotið leiðrétt.
Sýna þarf fram á að kostnaðurinn sé raunverulegur og að hann sé eðlilegur
miðað við umfang málsins. Kostnaðurinn getur bæði hafa orðið til við
málaferli fyrir mannréttindadómstólnum sem og fyrir dómstólum viðkom-
andi lands.* 11
10 Dómur mannréttindadómstólsins 9. desember 1994.
11 Kokkinakis gegn Grikklandi, dómur 25. maí 1993.
375