Íslenzk tunga - 01.01.1964, Blaðsíða 142

140
HREINN BENEDIKTSSON
söfnum, þar sem forn handrit íslenzk eru nú geymd, svo að ekki sé
minnzt á gildi þessarar bókar fyrir þróunarsögu ritlistarinnar á
þessu tímabili. En um leið sýna þessi brot mörg betur en flest annað,
hversu geymd íslenzkra handrita fornra hefur verið háð duttlungum
forsjónarinnar og hversu mjótt getur verið á mununum, hvort varð-
veitt er nú bein vitneskja um tilveru forns handrits eða ekki. Betur
en flest annað sýnir þetta brotasafn okkur, að rituð hafa verið að
fornu fjölmörg handrit, sem nú eru hvorki neinar óbeinar heimildir
um né nein slitur til af. Enda hefur það aldrei verið talið neinum
vafa bundið, að nú sé varðveittur aðeins lítill hluti þeirra handrita,
er til urðu hér á landi á fyrstu öldum ritlistarinnar, og styrkist sú
skoðun vitaskuld, þegar höfð er í huga sú staðreynd, að fjöldi ís-
lenzkra skrifara, fram undir lok 13. aldar, sem nú eru kunnir af verk-
um sínum — þ. e. fjöldi ólíkra rithanda á þessu tímabili — er aðeins
um eitt hundrað.
II
Brotið nr. X í þessu brotasafni er tvö blöð í röð, er hafa að geyma
lok Mauritius sögu (lr—vl5) og upphaf Placidus sögu (lvló—-2v).4
Dr. Ole Widding, ritstjóri Orðabókar Árnanefndar í Kaupmanna-
höfn, athugaði brotið nýlega og komst að þeirri niðurstöðu, að það
væri ritað tveimur höndum, sem hann nefnir A og B.5 Þegar ég
skoðaði þetta brot í fyrsta sinn vorið 1957, varð mér og þegar ljóst,
að tveir skrifarar hefðu verið að verki.0
Hendurnar skiptast á og eru því samtíma, en hönd A hefur ritað
mun meira af þessum tveimur blöðum. Á bl. lr, sem meðfylgjandi
mynd er af, hefur B þó ritað 1.1—6 (tuú) 7 og 1. 16 (at d^yia) — 27
4 Allt er brotið prentað í Heilagra manna s0gum I, 656—658, og II, 204—207.
0 Ole Widding, „H&ndskriftanalyser. Én eller flere skrivere. 3. AM 655, 4°
fragment nr. X,“ Opuscula I (Bibliotheca Arnamagnæana XX; K^benhavn
1960), 84—85.
0 Þessa er getið í óprentaðri dr.-ritgerð minni, „The Vowel System of Old Ice-
landic. Its Structure and Development“ (Harvard University 1958), bls. 12, sem
geymd er í skjalasafni Harvard-háskóla.
7 Síðasta orðið, sem B hefur örugglega ritað, er raunar neítem í 5. h'nu, og