Íslenzk tunga - 01.01.1964, Blaðsíða 164

160
RITFREGNIR
kvæmni, sem er eitur í kennslubók, og ýmislegt fleira er Jjar aðfinnsluvert. Þessi
kafli er í heild sinni langsízti hluti bókarinnar.
Á bls. 9—10 eru bókstafimir c og w taldir til íslenzka stafrófsins, en q ekki.
Mér finnst eðlilegast að telja engan þessara stafa með, því að þeir eru aldrei
notaðir í alíslenzkum orðum (samnöfnum). Hins vegar hefði mátt geta þess
sérstaklega, að þeir eru stundum skrifaðir í mannanöfnum af erlendum upp-
runa, t. d. í Jochum, William, Malmquist.
Framburðarreglur mætti stundum orða eða setja fram betur en gert er. Á bls.
14 er t. d. sagt, að / sé borið fram sem v „mellom stemt konsonant og vokal og
omvendt". En síðasta dæmið, líjga, á ekkj við regluna, því að g er óraddað.
Reglan er í sjálfu sér rétt, en þá mætti einfaldlega orða hana svo, að / væri
borið fram sem v milli raddaðra hljóða, og kæmi þá einnig þar undir fyrsta
reglan, sem gefin er, um það, að / sé fram borið sem v á milli sérhljóða. Á hinn
bóginn yrði þá að geta þess sérstaklega, að / er cinnig raddað milli sérhljóðs
og g eins og í líjga.
Á bls. 16 er sagt, að ll sé fram borið [$J] „mellom vokalar, i utljod og f0re n
og r“. Þetta á þó í rauninni aðeins við um ll í bakstöðu, eins og fram kemur
svo við hljóðritun dæmanna. í hinum stöðunum er f-ið að mestu leyti raddað.
Nú er auðvitað óþarfi að fara út í þessa sálma í byrjendabók. Hefði því verið
heppilegra að nota þarna venjulega bókstafstáknun í stað hljóðtáknunar, en
láta mismuninn koma fram við hljóðritun dæmanna, eins og gert er. Þetta er
vitanlega smávægilegt atriði. Hitt skiptir meira máli, að f-reglan er ekki nema
hálfsögð. Það var full ástæða til að bæta því við, að ll táknar langt raddað l
í mörgum gælunöfnum (Ella, Kalli o. s. frv.) og tökuorðum (t. d. bolla, ball).
Reglan um framburðinn á nn (bls. 16) er óþarflega löng. Ilana mátti ein-
faldlega orða svo: — Dobbel n (nn) blir uttala dn etter á, é, i, ó, ú, ý, æ, au, ei
og ey. — Framhaldinu, „nár nn____“, má sleppa. Undantekningarreglan verður
þó auðvitað að haldast.
Ilins vegar er reglan um framburð g í sambandinu ng óþarflega stutt (bls.
16); g er borið fram (sem lokhljóð) ekki aðeins á undan sérhljóði og í bak-
stöðu, eins og sagt er (langur, þing), heldur einnig á undan j, r og v (syngja,
lengra, söngvar).
Um samböndin rl, rn (milli sérhljóða og í bakstöðu) er það kennt (bls. 17),
að þau séu í daglegu tali oft fram borin dl og dn, en í hátíðlegum framburði
rdl og rdn eða jafnvel rl og rn. Þetta er ekki alls kostar rétt, því að síðast-
nefndur framburður er staðbundinn, en í sjálfu sér ekkert hátíðlegri en hinn.
Þar að auki er hann orðinn svo fágætur, að ástæðulaust var að geta hans í þess-
ari bók. Ég tel heppilegast að kenna rdl og rdn sem aðalframburð, því að hann
getur aldrei verið rangur. En vitanlega verður að geta þess, að r-ið hverfur oft
í daglegu tali, einkum í tíðum orðum. Reglan um dl, dn er að því leyti vara-
söm, að til eru orð, sem ætíð eru borin fram með rdl eða rdn, en ókleift virðist