Íslenzk tunga - 01.01.1964, Blaðsíða 25

GÖMUL HLJÓÐDVÖL í UNGUM RÍMUM
23
Einari sjólfum, fer ekki á milli mála að reglunnar gætir enn hjá Jóni,
því óhugsandi er að hending ein ráði því að óstýfð vísuorð með síð-
asta risi stuttu eru svo fátíð sem raun er á í Egils rímum Jóns og að
meiri hluti rímnanna er villulaus í þessu efni.
2.24. Sú niðurstaða sem hér hefur komið í lj ós bendir til þess, að
hljóðdvalarbreytingin hafi hvorki farið eins hratt né reglulega yfir
og áður hefur verið talið, og þyrfti frekari rannsókna við á þessari
djúpstæðu breytingu á íslenzku hljóðkerfi.
Þegar fyrst spyrst til Halls Ogmundssonar, elzta íslenzka skálds-
ins sem sögur fara af að sé tekinn að ruglast í fornri hljóðdvöl
(§2.11), er hann prestur í Bæ á Rauðasandi (1501). Þegar Egils
rímur eru ortar, 1643, býr þar Eggert Björnsson (§1.31), og líklegt
er að skáldið úr Rauðseyjum hafi flutt þar Egils rímur sínar fyrsta
sinni, svo ekki liefur hljóðdvalarbreytingunni enzt hálf önnur öld til
að ganga um garð í Bæ.
2.3. Björn K. Þórólfsson lagði óherzlu á í ritgerð sinni að hljóð-
dvalarbreytingin hefði ekki gerzt í einni svipan og benti á að hjá
þeim Einari Sigurðssyni og Jóni-Bjarnasyni kæmi fram millistig í
þróuninni, en það hefur ekki verið skýrt, hvernig á því standi að
gamallar hljóðdvalar gætir einmitt í síðasta risi óstýfðra vísuorða
hjá skáldum sem annars virðast ekki yrkja eftir gömlu hljóðdvalar-
lögmóli. Viðhlítandi skýring verður ugglaust vandfundin, en mætti
ekki hugsa sér að rímnalög (og önnur sönglög) hafi valdið hér
nokkru um, að í síðasta risi óstýfðra vísuorða hafi riðið mest á að
hægt væri að draga seiminn og því hafi ekki aðrar samstöfur verið
þar rishæfar en þær sem höfðu fulla lengd?
3.11. Nú skal horfið aftur að þeim vísuorðum sem liafa stoðhljóðs-
orð að síðasta braglið (sbr. §2.22). Svo hefur talizt til að óstýfð
vísuorð að reglulegum bragarhætti ættu að vera 5767, en af þeim
enda 83 (1.4%) á stoðhljóðsorðum. Stýfð vísuorð ætlu að vera 7485,
en af þeim enda 256 (3.4%) á stoðhljóðsorðum.17 Ef öll þessi 339
17 ÓtvíræS frávik frá reglulegum bragarhætti eru hins vegar: 6 stýfS vísuorS
bar sem óstýfSra er aS vænta og 45 óstýfS vísnorS þar sem stýfSra er aS vænta.