Íslenzk tunga - 01.01.1964, Blaðsíða 166

162
RITFREGNIR
raddað, [q], og óraddað, [x]. En hefði ekki verið betra að nota q, því að gegn-
umstrikaða g-ið er svo nauðalíkt venjulegu g? — Illa fer á að hafa j of an letur-
línu til að tákna framgómmælt g og k.
Það ætti ekki að koma mjög að sök, þó að sama tákn sé notað fyrir [q] og
[x], eins og 1] er notað bæði fyrir uppgómmælt og framgómmælt nefhljóð. Hitt
cr öllu verra, að i er haft sem hljóðtákn bæði fyrir i og í. Á bls. 9 og 12
er að vísu sagt, að i sé fram borið sem „open i“ og í sem „trong i“, svo að staf-
setningin ein nægir oftast til að vísa rétta leið að fenginni reglunni um, að i > í
á undan ng, nk og gi (óþarfi var að nefna einnig gj (bls. 12)). En til hvers er
þá hljóðritunin, ef stafsetningin er fullkomnari en hún í þessum efnum? E. t. v.
sést bezt efst á bls. 15, hve óheppileg og ófullnægjandi þessi hljóðtáknun er.
Þar standa hlið við hlið dæmin: „hringdi (hrijjdi), rigndi (rijjdi)Það er svo
önnur saga, að hér vantar hring undir r í fyrra dæminu og undir d í báðum.
Ég hefi nú dvalizt mjög við framburðarkaflann, enda þarf hann meiri lag-
færinga við en aðrir bókarhlutar, og er ýmislegt ótalið enn, sem mætti gera að
umræðuefni, en þetta verður látið duga. Um næsta hluta bókarinnar, lestrar-
kaflana, skal ég vera stuttorður. Lestrarefnið, sem valið hefir verið, sýnist mér
vera góðra gjalda vert og sómasamlegt. Hið eina, sem ég óttast, er, að textarnir
reynist óþarflega strembnir og æfingakaflarnir séu of fáir, en reynslan sker úr
því. Á eftir æfingunum koma auglýsingar, fréttaklausur og smágreinar úr dag-
blöðum, og er skynsamlegt að hafa slíkt efni með. En á bls. 33 hefði þurft að
gcra lagfæringu á blaðagrein, sem nefnist: „Heitu vatni hleypt á í Illíðunum“
o. s. frv. Greinin hefst þannig: „Um þessar mundir er verið að ljúka þriðja
áfanga í lagningu hitaveituhverfis um Hlíðarnar og hleypa á heita vatninu á
svæðinu milli Miklubrautar og Iláteigsvegar." Ljóst er, að það ereitthvað bogið
við þelta, og hcfðu höfundar átt að ráða bót á með því að breyta -hverjis í
-kerjis. Orðið hitaveituhverfi er svo tekið upp í skýringakaflann (bls. 108) og
þýtt ‘varmtvassanlegg i eit byomr&de’.
Málfræðikaflinn er lítið annað en beygingardæmi, og hefir verið reynt að
hafa þau eins fá og íramast var unnt. En af öllu má of mikið gera. T. d. vantar
alveg dæmi um sterk karlkynsorð, sem enda á -s í ef. et. og -ir í nf. ft. Slík orð
eru að vísu ekki fjarska mörg, en þannig beygjast þó nokkur algeng orð, svo
sem dalur, gestur, stajur o. fl.
í kaflanum um lýsingarorðabeygingar er óheppilega að orði komizt á eftir
beygingardæminu gamall: „Sáleis g&r adjektiv med suffikset -ugur el. -ull,
dersom dei misser suffiks-vokalen i bpygn., dessutan einsamall". í fyrsta lagi
eru þessir orðhlutar meira en viðskeytið eitt. í öðru lagi er nemandinn engu
bættari, þótt honum sé sagt, að lýsingarorð, sem enda á -ugur, beygist eins og
gamall, ef sérhljóð viðskeytisins fellur brott. Ilvenær fellur sérhljóð viðskeyt-
isins brott í slíkum orðum? Það veit byrjandinn ekkert um, og myndi standa