Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Page 3

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR • 37. ÁRG. • 3. HEFTI • OKT. 1976
Stefán Briem
Starfsskilyrði skólanna
I þessu erindi mun ég fjalla almennt um þau starfsskilyrði, sem íslenzka
samfélagið veitir skólunum, og hvaða áhrif þessi skilyrði hafa á innra starf
skólanna. Hér er um að ræða skólalöggjöf, framkvæmd laganna, viðhorf
stjórnkerfisins til skólahalds, almenn viðhorf í samfélaginu og nokkur
önnur atriði, sem ég tel hafa veruleg áhrif á skólastarfið, en þar ber hæst
húsnæðismál og mennmn kennara. Mun ég reyna að skýra ástæðurnar
fyrir því, að ekki er allt sem skyldi um skólahald á Islandi. Hugleiðingar
mínar um þetta efni eru ekki bundnar við einstaka skóla eða skólastig, en
hljóta þó að markast að nokkru leyti af þeim skólum, þar sem ég þekki
bezt til, en það eru menntaskólarnir og skólar á höfuðborgarsvæðinu.
Alþingi setur lög um skóla. I lögum um skólakerfi er kveðið á um skipt-
ingu í skólastig. Og fyrir hvert skólastig eru svo sett lög, þar sem kveðið
er á um markmið skóla, stjórn þeirra, starfslið, húsnæði, starfstíma, náms-
efni, tækjakost, fjármál o. fl. Við samningu slíkra laga er tekið mið af er-
lendum lögum um sama efni, einkum eru fyrirmyndir sóttar til Norðurlanda.
Ymislegt gott er um þessa löggjöf að segja. Þó eru uppi sjónarmið í þá
veru, að skólahald í þeirri mynd, sem nú tíðkast, henti ekki tæknivæddu
nútímasamfélagi, en út í þá sálma verður ekki farið í þessu erindi.
En hvernig skyldi nú vera háttað framkvæmd laganna? Og hvernig eru
lögin virt?
Skólahald á Islandi er að langmesm leyti á vegum ríkis og sveitarfélaga
og kostað af þeim. Ymis ákvæði í lögum um skóla komast aldrei í fram-
kvæmd, vegna þess að ekki er veitt nægilegt fé til framkvæmdanna. Alþingi
Islendinga læmr sig hafa það að samþykkja lög um skólamál, sem líta
fallega út á pappír, en sér svo ekki til þess með nægum fjárveitingum, að
lögin verði framkvæmanleg. Fjárskormr veldur því, að skólana vantar hús-
rými og tækjabúnað. Fjárskortur veldur því einnig, að of lítið starfslið er
14 TMM
209