Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Side 5

Starfsskilyrði skólanna
ing á kennslustundum í Noregi, þegar tekin var upp 5 daga skólavika þar
fyrir nokkrum árum, mætti hins vegar háværum andmælum af hálfu nem-
enda og kennara, þótt þeir yrðu að láta í minni pokann að lokum.
Þetta er aðeins eitt dæmi af mörgum um óheppileg afskipti fjármála-
ráðuneytisins af innra starfi skólanna. I lögum er sagt, að menntamálaráðu-
neytið sé yfirstjórn menntaskólanna, en í mörgum tilvikum er það í reynd
fjármálaráðuneytið. Þegar fjármálaráðuneytið fer að skipta sér af því, hve
langar kennslustundirnar séu og hvernig vinnan í skólunum skiptist á milli
beinnar kennslu, stjórnunar og annarra starfa, þá eru starfsmenn fjármála-
ráðuneytis að fjalla um mál, sem þeir hafa ekki forsendur til að leggja
skynsamlegt mat á. Við þetta hafa skólarnir mátt búa um langan tíma.
Hér á Islandi þrífst fyrirbæri, sem elcki þekkist í neinu nálægu landi og
ef til vill hvergi utan Islands, en það er tvísetning og jafnvel margsetning
í skólum. Og það er ekki að ástæðulausu, að aðrar þjóðir forðast þetta fyrir-
bæri eins og pestina. Engum dettur í hug að bjóða fullorðnu fólki upp á
slíka vinnutilhögun, nema þar sem eðli starfsins kallar á vaktaskipti, svo
sem á sjúkrahúsum. Þá er starfsfólkinu bættur upp óþægilegur vinnutími
ýmist með styttingu vinnutímans eða hækkun í launum og þykir sjálfsagt.
En þegar börn og unglingar eru annars vegar, þykir sömu aðilum ekki
ámælisvert þótt vinnutíminn hefjist ekki fyrr en eftir hádegi eða börnin
þurfi að mæta í skólann tvisvar eða þrisvar sama dag. I tvísettum skóla
geta nemendur og kennarar ekki unnið daglegt starf sitt allt í skólanum,
en verða að vinna hluta þess heima, sumir við slæmar aðstæður. Tvísetning
torveldar einnig, að kennarar geti undirbúið kennslustundir og dregur úr
nýtingu á sérkennslustofum. Endurbætur á námsefni og kennsluháttum
eru því ákaflega erfiðar í tvísettum skólum. Helztu rök þeirra, sem hlynnt-
ir eru tvísetningu, virðast mér vera þau, að þjóðfélagið hafi ekki efni á að
byggja fleiri skóla. Þessi rök verða þó léttvæg, þegar litið er á íburðarmiklar
og rúmgóðar bankabyggingar, verzlunarhúsnæði og íbúðarhúsnæði, þar
sem ekkert virðist til sparað. Þá er augljóst, að húsnæðisþrengsli skólanna
stafa ekki af vanefnum þjóðfélagsins heldur af því að húsakynni fullorðins
fólks ganga fyrir.
Stefna stjórnvalda varðandi íbúðarhúsnæði landsmanna hefur á undan-
förnum áratugum verið sú, að allur þorri fólks eignist sitt eigið húsnæði.
Engin löggjöf er á Islandi til verndar hagsmunum leigjenda, eins og tíðkast
í nágrannalöndunum. Húsaleiguokur og öryggisleysi leigjenda ýtir því fólki
út í að reyna að eignast sitt eigið húsnæði, þrátt fyrir það að lánamöguleikar
211