Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Side 35

Ferðadagbók
Þegar þeir fara að heiman ráðnir í vist hjá vínbændum, hveitibænd-
um og ýmislega öðruvísi bændum, þá taka feðurnir svo til máls við þá:
„Ekki veldur ástleysi þessari brautkvaðningu við þig; meir veldur efna-
leysi mitt og fátækt.“
Síðan fer vistráðni pilturinn, en eftir verður í húsinu mikil sorg og
armæða.
Svo eru aðrir sem engan eiga til að valda honum kvalræði með því að
fara, en þeir ráða sig í vist samt. Vinnuharkan er sögð voðaleg. Þeir fá
að vinna myrkranna á milli og í myrkrunum allan vistráðningartímann
út í gegn, og að honum loknum eru fötin þeirra orðin að svo vondum
lörfum að verri larfar hafa aldrei til verið, og leðurskórnir gengnir allt
upp að vörpum, vörpin slitin, iljarnar bólgnar og sárar, hörmungin meiri
en orð fá lýst. Og svo réttir hann út hönd, þessi skólausi maður, og vill
fá kaupið sitt, og hann fær það, kaupið sitt, en það er þá peningur svo
lítill, að fyrir hann er engin leið að kaupa einn skó, hvað þá tvo, og meira
fær hann ekki hve eymdarlegur sem hann er útlits. Verst að geta ekki
komist til Napólí fyrir klæð- og skóleysi, til þess að læra þar að stela
kvennaveskjum, hrifsa þau af þeim intetanende; það kvað geta verið
ágætur atvinnuvegur. Ekki heldur komist til Rómar, en þar er enn meira
af ríkum frúm úr norðri og vestri, sem halda að enginn steli buddu frá
sér inni í heilagri kirkju; enginn skyldi vera viss um það.
Einu sinni var prestur nokkur kristinn hertekinn af heiðingjum og
hafður í barbaríi lengi uns vor allranáðugasta kóngleg majestet leysti
hann út með peningum.
Maður þessi hét séra Olafur og hann var látinn fara úr vistinni í
Barbaríinu í sínum vondu þrældómsflíkum. I þessu varð hann að ganga
gegn um löndin, og þegar hann á leið sinni sá hvar París reis af jafn-
sléttu með turnum, þá langaði hann ákaflega inn í borgina, því þar
vissi hann mest gaman í heimi, en þorði ekki fyrir sitt líf að láta sjá
sig þar, af því hvað honum þótti skammarlegur á sér útgangurinn.
Svona fer fyrir vinnumönnunum sem ég lýsti áðan, að þegar þeir hafa
eytt í það löngu sumri að reyta löngu uppreyttan arfa, blóðugum gómum,
blóðugum hjörtum, grátandi augum, því ekkert er nú að reyta þann arfa
sem til er hjá því að eiga að reyta það sem ekki hefur verið til síðan
Tíberíus keisari lét reyta það upp með öllu. Einu sinni, svo sagði amma
mín mér, var flakkari í Reykholtsdal og átti sér skjóðu, og í þeirri skjóðu
hélt hann vera tólgarmolann sinn. Og sem hann sest niður og fer að
241
ictmm