Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Page 84

límarit Máls og menningar
Nútíminn þykist ekki vera mikið upp
á tækifæriskvæði kominn og hefur
vissulega nokkuð til síns máls, ef mið-
að er við öll þau firn af slíkum kveð-
skap, sem mistekizt hefur fyrr og síðar.
En Þorsteinn leggst glaður á högg-
stokkinn í öðrum og fjórða kafla bókar
sinnar. Misvel finnst mér honum hafa
tekizt þar upp, en fagna því, að hann
skuli ekki hafa brugðið vana sínum,
því að mörg eru þau ljóð, sem ort hafa
verið vegna sérstakra atvika og við
vildum nú ekki án vera. Kveikja allra
ljóða er í rauninni eitthvert innra eða
ytra tilefni, og hvort heldur er, getur
ekki skipt meginmáli, heldur ljóðið
sjálft, fullort. I kvæði, samnefndu bók-
inni, sem stendur fremst í „Minnum",
lýsir skáldið þeim skilningi sínum
að mál er þjóðar örlög en eigi stál
og heillir norna hálfar undir Ijóði.
Þetta er góð kenning og einföld, þó að
of mörgum gleymist hún of oft, og les-
endum Þorsteins Valdimarssonar kem-
ur hún ekki á óvart. Af minnum lians
eru mér „Yrkjur", „Næturflug",
„Teigsbörn" og „Mývatnssveit" minnis-
stæðust og af kvæðum um nafngreinda
samtiðarmenn sjötugskveðjan til Helga
Hjörvar og „Fylgistef með skeifu“, sem
ort er til Þórarins Guðnasonar læknis.
„Ljóð Fjallkonunnar 1965“ er líka ris-
mikið kvæði á köflum, en önnur ljóð
þessa flokks þykja mér síðri, þó að ekki
gefist rúm til að rökstyðja það.
„Friður og stríð“ geymir allmörg og
ólík kvæði, en „Leggjaborg", „Orð“,
„A dimmum degi“ og „Heilagur Franz
og fuglar" virðast mér hafa tekizt einna
bezt, ekki sizt tvö hin siðastnefndu,
ásaint ljóðinu „Við Mekongósa“. Sú
raunsanna, skýra og einfalda mynd, sem
þar er sem snöggvast brugðið upp af
íriðarbaráttu hins vopnlausa og alls-
lausa manns í fjarlægri heimsálfu við
stórveldi dauða og tortímingar, er svo
óvenju vel gerð og áhrifamikil, að les-
andinn lifir með honum „biðlanga
eilífð“ andartaksins, og hnitmiðuð skír-
skomn niðurlagslínanna gefur kvæðinu
nýja og óvænta vídd.
Áður hefur Þorsteinn ort fáein
minningarljóð, sem tóku mig fastari
tökum en þau, sem nú birtast í „Kveðj-
um“. Að baki þeim öllum býr notaleg
hlýja, en ærið eru þau misjöfn að gæð-
um og skilja ekki öll jafnmikið eftir.
Mest þykir mér koma til sumra stutm
kvæðanna, t. d. „Róberts A. Ottósson-
ar“, „Halldóru B. Björnsson" og „Bál-
farar Benedikts Sveinssonar", sem
kannski er bezt, vegna málfars, mynd-
vísi og hnitmiðunar, sem þar er með
ágæmm. Kvæðið „Jón í Möðrudal“ er
saga fyrir sig. Það er svo misvel ort og
bláþráðótt, að spillir heildarsvip þess og
áhrifum. Samt býr það yfir einhverjum
alþýðugöldrum, sem ekki láta lesand-
ann í friði, og þeir, sem eitthvað þekkja
til skáldskapar og viðhorfa Þorsteins
Valdimarssonar og „tryggðalinda" hans,
efast varla um, að þetta erindi sé runnið
frá hjartanu og þvi ætlaður meiri merk-
ingarþungi en í fljótu bragði liggur í
augum uppi:
Þeim, sem ylinn þekktu bezt
jrá þessum tryggðalindum,
kann að þykja fcerra um flest,
er fýkur í tíðar vindum. —
I síðasta bókarhlutanum, „Kvöldmál-
um“, eru nokkur lýrísk kvæði, flest
fremur stutt. „Spóavell“, „Augu" og
286