Morgunblaðið - 03.05.2000, Blaðsíða 45

14 MIÐVIKUDAGUR 3. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
FJARMAGN OG
VINNUAFL
EIN helzta krafa sjómannasamtakanna í þeirri kjara-
deilu, sem nú stendur yfir á kaupskipaflotanum og
hefur leitt til verkfalls, er sú, að kaupskipin verði mönn-
uð íslenzkum sjómönnum. Þessi krafa er skiljanleg en
spurning, hversu raunhæf hún er í þeirri breyttu veröld,
sem við lifum í.
Sú var tíðin, að í flestum löndum voru ströng höft á
fjármagnsflutningum á milli landa. Þær takmarkanir
heyra til liðinni tíð, einnig hér á Islandi. Nú geta bæði
fyrirtæki og einstaklingar flutt fjármuni sína þangað,
sem þeim þóknast og gera það í ríkum mæli. Það er t.d.
alveg augljóst, að það eru ekki bara lífeyrissjóðir, sem
ávaxta fé í gegnum íslenzk fjármálafyrirtæki í Lúxem-
borg. Hið sama gera fyrirtæki og einstaklingar og þá
hvort sem um háar fjárhæðir eða lágar er að ræða.
Við íslendingar gerum kröfu til þess að geta fjárfest í
öðrum löndum og m.a. hafa íslenzk sjávarútvegsfyrir-
tæki keypt sjávarútvegsfyrirtæki í útlöndum. Enn eru
takmarkanir á fjárfestingar erlendra aðila í sjávarút-
vegi en hversu lengi getum við haldið þeirri reglu, að við
megum fjárfesta í sjávarútvegi annarra landa en fólk frá
öðrum löndum megi ekki fjárfesta í sjávarútvegi hér?
Það liggur í augum uppi, að það gengur ekki til lengdar
enda byggjast samskipti þjóða af þessu tagi á jafnræði.
Það sem við megum hjá þeim mega þær hjá okkur.
Við íslendingar höfum þurft á erlendu vinnuafli að
halda, jafnan þegar vel árar í sjávarútvegi. Raunar er
svo komið, að sums staðar á landsbyggðinni, eins og t.d.
á Vestfjörðum, byggist fiskvinnsla að verulegu leyti á
erlendu vinnuafli.
I öðrum tilvikum hefur verið þörf á erlendu vinnuafli í
byggingar- og verktakaiðnaði, svo að dæmi sé nefnt.
Hversu lengi getum við haldið við þá reglu, að erlent
vinnuafl megi þá aðeins koma við sögu, þegar það hent-
ar hagsmunum okkar en annars ekki?
Við gerum kröfu til þess, að íslendingar fái aðstöðu til
þess að starfa hjá öðrum þjóðum og fjölmargir Islend-
ingar eru í vinnu hingað og þangað um heiminn. Sumir
þeirra koma heim reynslunni ríkari og miðla okkur af
þekkingu sinni, sem þeir hafa aflað sér með öðrum þjóð-
um.
Er raunhæft að gera þá kröfu þegar horft er til þess-
arar alþjóðlegu þróunar, að ekki megi manna kaupskip,
sem sigla á vegum íslenzkra skipafélaga með erlendu
vinnuafli?
Við njótum góðs af alþjóðavæðingunni á margan hátt.
í fyrsta lagi vegna þess, að markaðir opnast fyrir út-
flutningsvörur okkar, sem gætu lokast, ef önnur stefna
ríkti á heimsvísu. í öðru lagi vegna þess, að við eigum
kost á að fjárfesta í öðrum löndum og ávaxta fé lands-
manna í öðrum löndum og höfum af því umtalsverðar
tekjur. I þriðja lagi vegna þess, að íslenzkir ríkisborgar-
ar eiga þess kost að starfa í öðrum löndum.
Þetta er engin einstefnuakstursgata. íslenzku skipa-
félögin hafa vaxandi tekjur af flutningi á milli annarra
landa fyrir erlenda aðila, þar sem Island kemur hvergi
við sögu. Þessar tekjur og þessi umsvif skila sér með
margvíslegum hætti inn í íslenzkt þjóðfélag. Islenzkir
sjómenn hafa atvinnu og tekjur af þessum umsvifum ís-
lenzku skipafélaganna. Hver yrðu viðbrögð þeirra, ef
viðkomandi ríki tilkynntu, að skip í eigu íslenzkra skipa-
félaga mönnuð íslenzkum sjómönnum mættu ekki sigla
með farm á milli annarra landa? Að þessa flutninga
mættu einungis annast skip, með áhöfn frá viðkomandi
löndum? Það liggur auðvitað í augum uppi, að sjómanna-
samtökin hér mundu taka slíkum kröfum illa.
Heimurinn er að verða eitt markaðssvæði fyrir fjár-
magn og vörur. En hann er líka í auknum mæli að verða
eitt vinnumarkaðssvæði.
Er raunhæft að reyna að hefta þessa þróun? Er skyn-
samlegt að reyna það? Er eitthvert vit í að reyna það?
Öll rök standa gegn því að það sé nokkurt vit í þeirri
stefnu sem sjómannasamtökin hafa markað að þessu
leyti og einstaka verkalýðsfélög í öðrum löndum.
Verkfall, sem háð er að verulegu leyti á þessum for-
sendum og skaðar allt atvinnulíf okkar á skömmum tíma
er úr takt við öll þau nútímalegu viðhorf, sem hafa leitt
til stórbatnandi lífskjara bæði okkar og annarra þjóða.
Ef þessi krafa næði fram að ganga ekki bara á Islandi
heldur í helztu ríkjum í okkar heimshluta mundu ís-
lenzkir sjómenn bera skarðan hlut frá borði. Rekstur ís-
lenzku skipafélaganna mundi dragast saman og verða
svipur hjá sjón miðað við það, sem nú er. Þess vegna er
krafa sjómannasamtakanna ekki í þágu sjómanna.
MIÐVIKUDAGUR 3. MAÍ 2000 45
........... " ' fc
Iris Huld Halldórsdóttir var krýnd 57. drottning alparósarinnar (Queen Azelea) við hátíðlega viðhöfn á árlegri alparósarhátíð í Norfolkborg í Virginíuríki.
* * m
Wmf- v á
Halldór Ásgrímsson, Sigurjóna Sigurðardóttir ásamt dóttur sinni írisi Huld Halldórsdóttur, Alparósardrottningu.
Morgunblaðið/Asdís
;v 1 § ]
■
Mikið um dýrðir á hátíð alparósarinnar í Norfolk
Island í aðalhlut-
verki í heila viku
ísland og raunar allt sem íslenskt er var í að-
alhlutverki í borginni Norfolk í Virginíuríki í
Bandaríkjunum í síðustu viku, en þá fór fram
árleg hátíð alparósarinnar, Azalea, þar í borg
til heiðurs flotastöð Atlantshafsbandalagsins
sem þar er staðsett. Björn Ingi Hrafnsson
blaðamaður og Ásdís Ásgeirsdóttir ljósmynd-
ari fylgdust með hátíðarhöldunum og krýn-
ingu íslensku drottningarinnar, Irisar Huldar
Halldórsdóttur.
EKKI fór á milli mála að ís-
land var í aðalhlutverki að
þessu sinni á Alparósar-
hátíðinni í Norfolk; ís-
lensk atriði voru á dagskrá alla dag-
ana og íslenski fáninn blakti
hvarvetna við hún.
Tríó íslands flutti sígilda íslenska
tónlist og kammerverk á opnunar-
hátíðinni í Chrysler-listasafninu
mánudaginn 24. apríl sl. og á sama
tíma var opnuð sýning á málverkum
listakonunnar Sjafnar Har.
Sendiherra íslands í Washington,
Jón Baldvin Hannibalsson, flutti er-
indi um horfur í alþjóðamálum á
fjölmennum fundi að kvöldi þriðju-
dagsins og á miðvikudag söng Kór
Snælandsskóla á tónleikum í Maury-
menntaskólanum ásamt kór skólans.
íslenska kvikmyndin Stikkfrí var
sýnd í kvikmyndahúsi á fimmtudeg-
inum undir enska heitinu „Count
Me Out“ og þá um kvöldið hélt
jasskvartett Sunnu Gunnlaugsdótt-
ur tónleika í Phantoms-klúbbnum.
Islensk fatahönnun var í aðalhlut-
verki á tískusýningu á föstudeginum
og þar voru einnig sýndir hefð-
bundnir íslenskir þjóðbúningar. Um
kvöldið var tónlistarflutningur barn-
anna úr kór Snælandsskóla svo
meðal skemmtiatriða á geysistórri
samkomu í Norfolk Scope-höllinni.
Þá stendur sýning á ljósmyndum
Páls Stefánssonar, ljósmyndara, af
íslensku landslagi yfir í Nýlistasafni
Virginíuríkis til 28. maí nk., en hún
hófst hinn 14. apríl sl.
Þúsundir í
miðborg Norfolk
Aðaldagskrá Alparósarhátíðarinn-
ar fór síðan fram á laugardeginum,
þá var m.a. gríðarmikil skrúðganga í
miðborg Norfolk þar sem boðið var
upp á fjölbreytt skemmtiatriði, m.a.
frá öllum nítján aðilarþjóðum
Atlantshafsbandalagsins, að við-
stöddum þúsundum borgarbúa í
Norfolk og nágrenni. Eftir hádegi
var svonefnd NATOFest í skemmti-
garði í miðborginni þar sem Islensk-
ameríska félagið var með tjald og
kynnti ísland og íslenska fram-
leiðslu með umfangsmiklum hætti.
Einnig var boðið upp á íslenskan
fisk og kraftajötuninn Magnús Ver
Magnússon stóð fyrir kraftakeppni
heimamanna og gaf fjölda aðdáenda
eiginhandaráritanir. Seldust hundr-
uð veggspjalda og mynda af kappan-
um, en hver mynd kostaði fimm dali
eða um 350 kr.
Krýning drottningarinnar fór
fram í skrúðgarði Norfolk-borgar kl.
15 að viðstöddu fjölmenni í blíðskap-
arveðri og um kvöldið sóttu um átta
hundrað manns, þar á meðal helsta
fyrirfólk Norfolk-borgar, mikla
kvöldskemmtun á Marriott-hótelinu.
Á samkomunni var Halldóri Ás-
grímssyni færð gjöf frá Norfolk-
borg og Islendingum þakkaður þátt-
ur þeirra í hve vel hátíð alparósar-
innar hefði heppnast þetta árið.
Mikil og
góð kynning
Boðið var upp á íslenskt sjávar-
fang á skemmtuninni og var Hilmar
Jónsson, matreiðslumaður, yfir mat-
reiðslunni á því og vakti mikla at-
hygli er hann fór fyrir fríðum flokki
matreiðslumanna inn á dansgólfið
með logandi glóðir undir dynjandi
íslenskri tónlist; Suðurnesjamönn-
um Savanna-tríósins.
Halldór sagði við Morgunblaðið
að afskaplega gagnlegt og skemmti-
legt hafi verið að sækja Norfolk
heim þessa daga. „Þessi hátíð var í
fyrsta lagi afskaplega mikil kynning
á íslandi og öllu því sem íslenskt er.
Hún mæltist afskaplega vel fyrir,
mörg íslensk fyrirtæki starfa á
þessu svæði og margt íslendinga og
það var almenn ánægja með það
sem þarna var að gerast. Þeir Is-
lendingar sem ég ræddi við töldu
þetta hafa verið bæði mjög gagnlegt
og hjálplegt,“ sagði Halldór Ás-
grímsson utanríkisráðherra.
Kór Snælandsskóla söng við athöfnina. Stjórnandi kórsins var Heiðrún Hákonardóttir.
Meðal gesta voru Bryndfs Schram og Jón Baldvin Hannibalsson.
Islensk drottning
öðru sinni
ÍSL AND var nú öðru sinni í öndvegi á
Alparósarhátíðinni í Norfolk. Það
gerðist síðast árið 1990, fyrir tíu ár-
um, og þá var drottning alparósanna
Katrín Auður, dóttir Sverris Hauks
Gunnlaugssonar, ráðuneytisstjóra í
utanríkisráðuneytinu og eiginkonu
hans, Guðnýjar Aðalsteinsdóttur.
Alparósardrottningin kemur jafnan
frá því landi sem situr í öndvegi á há-
tíðinni hveiju sinni og eru þær oft
dætur háttsettra embættis- eða
stjórnmálamanna hjá aðildarþjóðum
Atlantshafsbandalagsins. Þannig
hafa þijár dætur Bandaríkjaforseta
borið þennan titil, báðar dætur
Richards Nixons og Linda Baines,
dóttir Lyndons Johnsons.
„Sérlega skemmtileg reynsla“
íris Huld Halldórsdóttir, tvítugur
viðskiptafræðinemi við Háskóla Is-
lands og dóttir Halldórs Ásgrímsson-
ar utanríkisráðherra og eiginkonu
hans, Sigiujónu Sigurðardóttur, var
krýnd 57. drottning alparósarinnar
(Queen Azelea) við hátíðlega viðhöfti
á árlegri alparósarhátíð í Norfolk-
borg í Virginíuríki í Bandaríkjunum
sl. laugardag.
Jón Baldvin Hannibalsson, sendi-
herra Islands í Bandaríkjunum,
krýndi íslensku drottninguna í glæsi-
legum skrúðgarði í útjaðri Norfolk-
borgar.
Viðstaddir krýninguna voru fjöl-
margir gestir, þar á meðal háttsettir
fulltrúar aðildarþjóða Atlantshafs-
bandalagsins (NATO) í ACLANT-
flotast öðinni í borginni, borgarstjóri
Norfolk, Paul D. Fraim, Owen B.
Pickett, þingmaður í fulltrúadeild
Bandaríkjaþings auk íslensku utan-
ríkisráðherrahjónanna og foreldra
drottningarinnar, ráðuneytisstjóra
utanríkisráðuneytisins og eiginkonu
hans og eiginkonu sendiherrans í
Washington.
f hirð drottningar voru prinsessur
og fylgdarmeyjar þeirra; fulltrúar
hinna átján aðildarþjóða NATO. Með
hverri stúlku fylgdi fylgdarherra frá
herskólanum í Virginíuríki. Oll voru
ungmennin glæsilega klædd og var
mikill hátiðleiki yfir samkomunni
allri.
Kór Snælandsskóla söng við at-
höfnina, m.a. íslenskaþjóðsönginn og
voru kórfelagar þjóðlega klæddir og
settu afar skemmtilegan svip á sam-
komuna. Stjórnandi kórsins var Heið-
rún Hákonardóttir.
Hápunktur samkomunnar, auk
sjálfrar krýningar drottningarinnar,
var ræða hennar. Kom íris Huld þar
inn á samskipti aðUdarþjóða Atlants-
hafsbandalagsins að fornu og nýju,
ekki sfst Islands og Bandaríkjanna.
Minntist hún ferða Leifs heppna og
víkinganna til vesturheims fyrir þús-
und árum og lagði áherslu á að fs-
lendingar væru enn að kanna heim-
inn, ekki síst með aðstoð Netsins sem
þeir hefðu t ileinkað sér þjóða mest á
seinni árum. Þakkaði hún jafnframt
fyrir þá reynslu sem sér hefði hlotn-
ast í hlutverki drottningar á einni
viku og sagði að hún ætti eftir að
koma sér tU góða ævilangt.
Mikil dagskrá í eina viku
Iris Huld sagði við Morgunblaðið
að hún hefði í september sl. verið beð-
in um að taka hlutverkið að sér. Frá
þeim túna hefði hún lesið sér mikið til
um Island og Atlantshafsbandalagið
og búið sig undir förina til Norfolk.
„Það hefur komið sér mjög vel,
enda er ég búin að heimsækja ijölda
barnaskóla, einn háskóla auk margra
safna og stofnana og hvarvetna hef
ég þurft að svara spurningum um
landið mitt og samstarf NATO-
þjóðanna. Það hefur verið mjög
skemmtilegt og geysUega lærdóms-
ríkt,“ segir hún.
íris Huld nemur viðskiptafræði við
Háskóla fslands, en tók sér frí frá
náminu eftir áramót, m.a. til að búa
sig undir drottningarhlutverkið. „Ég
hef einnig sótt málaskóla i London að
undanfömu og fer aftur í hann þegar
þessu er lokið,“ segir hún ennfremur.
Hvarvetna þar sem drottning alpa-
rósarinnar hefur komið í Norfolk og
nágrenni hafa henni verið færðar
gjafir, alls kyns listmunir, málverk,
teppi og margt fleira góðra muna.
„Ég hefði aldrei getað ímyndað mér
hversu mikla athygli drottningin fær
á þessari hátið. Þetta er satt að segja
miklu stærra hlutverk en ég hafði
nokkurn tíma gert mér í hugarlund.
Það hefúr verið ótrúlegt tilstand í
kringum hvem einasta viðburð og
griðarleg vinna er lögð í allan undir-
búning. Ég fékk t.d. að líta nokkuð
nákvæma dagskrá fyrir alla dagana
strax í janúar. Svo þaulskipulagt er
þetta,“ bætir íris Huld við.
Stoltir foreldrar fylgdust með
Foreldrar drottningarinnar, Hall-
dór Ásgrímsson utanrikisráðherra og
Sigurjóna Sigurðardóttir, fylgdust
með hátiðarhöldunum í Norfolk frá
þriðjudegi til sunnudags.
„Þegar það kom til að við íslend-
ingar tækjum að okkur þetta hlut-
verk, var mér sagt að það væri af-
skaplega mikilvægt að dóttir mín
tæki að sér hlutverk drottningarinn-
ar,“ segir Halldór, aðspurður um til-
drög þess að dóttir hans varð drottn-
ing alparósarinnar að þessu sinni.
„Mér þótt það svolítið skrítið til að
byija með, en nefndi það samt við
hana. Mér til nokkurrar undmnar
var hún tilbúin til þess. Þetta hefiir
verið afskaplega mikil vinna fyrir
hana, hún gerði hlé á síhu háskóla-
námi og hefur tekið allan undirbún-
inginn mjög alvarlega. Ég er auð-
vitað ánægður með það - hún stóð sig
vel í þessu og vakti almenna ánægju,
bæði hjá Islendingum og Banda-
ríkjamönnum," sagði Halldór.
Iris Huld segir að þetta hafi verið
sérlega skemmtileg reynsla fyrir sig.
Hún hafi ekki þekkt neitt til þessarar
hátíðar áður, frekar en flestir aðrir
Islendingar, en sér hafí þótt mjög
gaman að taka þátt í þessu.
„Það skipti auðvitað miklu að hafa
mömmu og pabba á staðnum og ég
held að það hafi einnig verið mjög
gaman fyrir þau. Þetta er mikil og
góð reynsla sem efiaust á eftir að nýt-
ast mér vel í framtíðinni," segir hún.
En hyggst hún ef til vill nýta sér
þessa reynslu og leggja stjórnmálin
fyrir sig, eins og pabbi?_
„Nei, aldrei,“ svarar Iris Huld Hall-
dórsdóttir, mjög ákveðin.