Skírnir - 01.01.1861, Blaðsíða 61

Svíþjóð og Noregr.
FRÉTTIR.
63
sjatnafe hin síbustu ár, og) betri hugr or&ib ríkjandi hjá Norímiönn-
um. J>ab er vel farife, ab Íslendíngar hafa frá öndverbu tekiÖ þetta
mál hóglega og reibilaust, einsog þab og í íaun réttri hefir veriö
græzkulaust af Norfemanna hendi. þafe er kunnugt, afe vife hin
gófeu rit Ivars Aasens, um bænda mállýzkur í Noregi, var sem lærfeir
menn í Noregi raknafei af svefni; var nú kallafe, afe nýtt mái væri
fundife, Norrænan sjálf endrboriu í sinni rettu mynd; þafe sem menn
hingafe til heffei kallafe Norrænu á íslandi, væri ekki í hálfkvisti hjá
þessu máli; hver sem því vildi læra hife forna bókmál, hann skyldi
koma til þelamerkr en ekki til íslands, þar sem málife væri mjög
aflagafe. I Noregi reis nú sá flokkr, er vildi setja nýtt bókmál eptir
alþýfeumáli þesgu, en hrinda hinu danska bókmáli, ' og nú vóru
gjörvar ýmsar tilraunir í riti. En þegar til kom, þá urfeu tor-
merkin stór. Bændr sjálfir, sem þetta nýja bókmál var fyrir gjört,
vildu margir hvorki sjá þafe né heyra, og skildu þafe ekki, einsog
þafe nú kom endr borife fyrir þá í riti. Stafeabúar álitu þafe óferj-
anda og óráfeanda öllum bjargráfeum. Mál þetta hefir bol Islenzk-
unnar, stofna og fjölda orfea, en vautar alla útlimi, hendr og fætr,
því hneigíngar eru horfnar, ekki sifer en úr Dönsku; í augum Islend-
ínga lítr því slíkt mál út í riti frernr sem bögumál en bókmál.
Um þetta mál nægir afe tilfæra dóm hins vitrasta manns, Jakobs
Grimms. Hann segir á þá leife, afe sér hafi borizt tilraunir nokkrar
af nýju ritmáli í Noregi. þessi tilraun sé af gófeum huga gjör, og
því vel virfeandi, en slíkt sé ógjörlegt nú; á þýzkalandi, segir hann,
elska menn og virfea mállýzkur sínar, en enginn mafer gangi þó
þar duldr þess, afe eitt allsherjar bókmál sé andlegt megin hinna
þýzku þjófeflokka, og ekki áhorfsmál afe halda því, enda þó þar
vife hverfi mart ágætt í hinum einstöku mállyzkum. A Norferlöndum,
segir hann, sé því mifer tvö bókmál, en í stafe þess afe gjöra eitt úr
tvennu, og reyna til afe skapa eitt alsherjar mál, þá vili þessir menn
nú skapa enn eitt mál. En hvafe hiuni fornu túngu vife víkr, þá segir
Grimm, afe henni sé vel borgife á íslandi. Tilraunir Norfemanna
í þessa átt hafa og allar misheppnazt, og hafa þó gáfafeir menn og
þjófehollir mefe alúö fengizt í þessu. Af okkr Islendíngum er þafe
afe segja í þessu efni, afe vife metum mikils allar tilraunir, afe halda
uppi öllum menjum hinnar fornu túngu, sem finnast enn á Norfer-