Skírnir - 01.12.1905, Page 34

322
William .Tames.
En þá er að meta, hvers virði þessir ávextir trúar-
lífsins eru, þvi af ávöxtunum verður trúin að dæmastr
annar áreiðanlegur mælikvarði er ekki til í þeim efnum.
Séu ávextirnir góðir, þá eru skoðanirnar, sem þeir spretta
af, að svo miklu leyti góðar og virðingarverðar. Trúar-
brögðin annast fullnægingu ákveðinna andlegra þarfa;:
þegar þau brjóta mjög í bága við aðrar andlegar þarflr
eða önnur trúarbrögð k'oma upp, sem fullnægja þörfunum
betur, þá verða hin að þoka. En hér verður vel að
greina á milli trúarinnar eins og hún kemur fram sem
lifandi afl í sáluin einstaklinganna, og hins sem lialdið er í
föstum skorðum kirkjufélaganna. öll trúarbrögð hafa byrjað
í sál einhvers einstaklings, sem þá stóð einn og oftast var
ofsóttur. Skoðun hans er þá talin trúarvilla, en fái hann
áhangendur og vaxi hreyfingunni fiskur um hrygg, verður
hún sjálf að nýjum rétttrúnaði, sem svo berst aftur á
móti nýjum hreyfingum — koll af kolli. Inn í þetta
blandast svo ýmisleg önnur markmið; kirkjurnar berjast
um yfirráð, völd og auðæfi, og margar verstu hvatir
manna skáka þá í skjóli trúarinnar, eins og saga trúar-
ofsóknanna sýnir. En ekki er það sjálfri trúnni að kenna,
þó ýmislegt ilt og ófullkomið sláist i förina, er það sér
sér færi. Hinu verður þó ekki neitað, að trúartilfinn-
ingarnar sjálfar leiða oft, út í öfgar. öfgarnar sýna oss
hve langt má komast í hverja stefny um sig, en hvetja
ekki ávalt til eítirbreytni, því hóf er bezt í hverjum hlut.
Einlægni í trúarefnum getur orðið að ofstæki. Trúin
getur líka gagntekið menn svo, að þeir geti um ekkert
annað hugsað og verði ófærir til að inna af hendi skyldur
sínar. Sálarhreinleikinn getur neytt menn til að draga
sig út úr mannlegu félagi. Þá eru mannkærleikinn og
ástúðin.
»Þar er heilagleikamim borið á brj'n, að hann varðveiti það sem
óhæft sé til lífsins og ali npp sníkjugesti og betlara. »Rísið ekki
gegn meingjörðamanninum.« »Elskið óvini yðar,« þessar helgu megin-
reglur veitir þessa heims mönnum erfitt að minnast á með þolin-