Skírnir - 01.08.1906, Side 28

220
Horfur kirkju og kristindóms hér á landi.
Skírnir,
trúað eins, heldui' að skoðanir manna verða enn fieiri en
sálirnar, og einnig fyrir þá sök, að fríkirkjur veita þó svo
mikið frelsi, að menn verða heitari og fjörmeiri, en þar
sem »stólpar« kirknanna lifa í makindum upp á náð
biskups og landsstjórnar, kemur upp samkepni og sífeld-
ur straumur út eða inn, þeirra, sem fara, og þeirra, sem
koma. Þannig hafa myndast á þriðja hundrað kirkju-
flokkar hjá enskumælandi þjóðum. Þetta veldur miklum
misskilningi, öfgum, ófriði og trúarofsa. Því flestallir vitrir
menn, trúaðir og vantrúaðir, eru farnir að viðurkenna,
að umvendunarsýki og öfgatrú bæti alls ekki sið-
m e n n i n g þjóðanna, sízt til lengdar. Batni siðirnir,
batna guðirnir, sögðu hinir gömlu. En siðir eða siðmenn-
ing tekur því meiri framförum, sem betur er trúað og
treyst hinu g ó ð a i manneðlinu og þjóðum og félögum
meira frelsi veitt og jafnrétti. En seint skilst þetta þeim
sem völdin hafa, og kirkjur með fornu fyrirkomulagi skilja
það aldrei meðan þær halda dauðahaldi í gjörsamlega
rangar og skaðlegar skoðanir á sál og eðli manna.
Af þessum staðháttum leiðir þá líkt hér á landi sem
i öðrum lúth. kirkjum, að til lítils kemur að ræða um
verulegar framfarir. Alt er í sjálfheldu, hvar sem á er
leitað, svo allar tilbreytingar verða kák, en litlar eða
engar bætui'. En svo langt er tímum komið, að við bylt-
ingum má búast, úr því veruleg »siðabót« getur ekki
orðið fyrri til. Fyrir ófrelsið minkar og þornar æ meir
kjarninn í skélinni, þ. e. tæmast kirkjurnar meir og meir.
En kjarninn d e y r ekki, guðsneistinn sloknar ekki, og
guðsríkið er komið það nær, að það ber miklu sýnilegri
ávexti í lögum og líknarverkum utan rétttrúaðra kirkna
en innan þeirra, hvað sem með sönnu má segja um harðúð,
heiðindóm og hernaðarofsa. Hverju trúir allur fjöldi ment-
aðra manna nú, þótt engri kirkju fylg'i? Þeir trúa, að
frelsið efli siðmenninguna, en siðgæðið. byggist á og fylgi
henni; þeir trúa á a 1 m e n n a opinberun liins guðdóm-
lega og — eins og Carlyle sagði — að hið yfirnáttúrlega
sé orðið náitúrlegt, ef ekki hið náttúrlega orðið yfirnáttúr-