Skírnir - 01.08.1912, Blaðsíða 50

240 Úr ferðasögn.
notað í lútersku kirkjunni en gjört er, og þar er ensku
kirkjunni betur komið.
Þegar stigið var í stólinn, þá var nú guðrækninni lokið
hjá mér, því að eg þóttist vita að eg mundi ekki heyra
eitt einasta orð, sem mundi hugga mig, gleðja eða fræða.
Og fór þar ekki á annan veg en eg hafði búist við. Það
var einhver biskup sem í stólinn steig. Þar var mörgum
á að skipa þá dagana, því að það var einhver biskupa-
fundur í borginni. Biskup þessi var knálegur maður og
hermannlegur, með harðan enskan fyrirmannsróm og að
öllu hinn ókristilegasti að sjá. Að vera biskup er á Eng-
landi meiri virðingarstaða en i öðrum mótmælendalöndum,
og þeim er skipað á bekk með aðalsmönnum, enda eru
flestir þeirra af aðalsættum. Yfirleitt má segja, að enska
kirkjan sé aðal-framfærslustofnun »yngri sona«, það er
að segja manna af aðalsættum, sem erfa ekki aðalseign,
því að slíkt lendir hjá elzta syni. Hin nafnfræga trú-
rækni og kirkjurækni Englendinga á mikið rót sína að
rekja til þessa fyrirkomulags, að einungis elzti sonur erfir
föður sinn; kirkjan varð svona þjóðleg og öflug af því að
hún lenti í höndum aðalsins, þar sem viljinn til valdsins
er mestur, og valdfimin. Englendingum hefir tekist betur
til langframa en íslendingum, sem ætluðu að hafa sömu
tökin, og lánaðist að miklu leyti framan af, að islenzku
höfðingjarnir höfðu kirkjuna talsvert á sínu valdi; annars
hefðu hinir hágöfgu aðalsmenn, Ari »prestur« og Sæmund-
ur »prestur« enga sögu ritað; en svo urðu á þrettándu
öld, einhver verstu og merkilegustu umskifti í sögu Islands,
og er það mesta furða, hvað litla eftirtekt menn hafa
veitt þessu aðalatriði; en það kemur nokkuð af því, að
menn hafa verið svo þröngsýnir, að halda það guðleysi,
að reyna í þessum efnum að sjá sannleikann.1)
Aðrar framfærslustofnanir yngri aðalssona enskra eru
herinn og flotinn, og er því iðulega sama ættin hermanna-
ætt og klerkaætt, og ekki furða, þó að klerkar séu oft
*) Sbr. ritgjörð mina: Úr trúarsögu Forn-íslendinga. Skirnir 1906.