Skírnir - 01.08.1912, Blaðsíða 41

Jörgen Pétur Havstein.
231
«pp nokkur ummæli samtíðarmanna hans að honum látn-
um, og skal það tekið fram um leið, að enginn þeirra
var neinn sérlegur vinur hans, svo kunnugt sé. Ritstjóri
Þjóðólfs getur stuttJega um lát hans og bætir við: »Aðrir,
sem nær eru og betur þekkja til, munu fyrst birta æfi-
sögu þessa staka yfirvalds og skörungs*.
ísafold nefnir hann »hinn þjóðfræga skörung
meðal valdsmanna vorra*. Og í Fréttum frá
íslandi 1875 (bls. 56—57) er hans getið á þessa leið:
»Hann var einhver atkvæðamestur maður á íslandi á
þessari öld og mjög þjóðhollur; hann þótti bera af flest-
um mönnum að atorku og dugnaði og var jafnan talinn
eitt hið ötulasta og stjórnsamasta yfirvald, sem ísland
nokkurn tíma hefir átt. Hann var ríkur í lund og stór-
ráður, og lét aldrei bugast af neinum mótspyrnum, er
urðu fyrir honum. Framgöngu hans þakka margir það,
að fjárkláðinn eigi hefir breiðst út um alt Norðurland«.
Sá maður, sem fær svo einróma vitnisburð nýlátinn,
og það jafnvel hjá blöðum, sem eigi voru honum hliðholl
eða stefnu hans, á það vafalaust skilið að nafni hans sé
á loft haldið, og það því fremur, sem almannarómurinn
hefir yfírleitt gert meira orð á brestum hans, einkum geð-
ríki hans og ofurkappi, en rétt var, enda fóru þeir eigi
leynt, — en látið hitt að algengum þjóðarsið fremur liggja
í láginni, að hann var í raun og sannleika
mikilmenni: hollur í ráðum, spakur að viti
og skörungur í framkvæmd.
Jón Jónsson.