Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Volume

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Page 33

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Page 33
33 gjá niðr við vatnið; mótar þar víða fyrir fornum götum eða troðn- ingum; er þá farið yfir Öxarárfarveginn gamla. Niðr við vatnið er Almannagjá orðin lítil, eða klofnar þar í smágjár og sprungur; þar hefir legið vegr yfir, og heitir Ferðaiiiannaklif enn í dag. þ>ar virðist víða vera eins og mannaverk úr grjóti yfir gjárnar. Síðan lá vegrinn upp með berghallanuin upp með vatninu og upp í þingið, sem nú er kallað, fyrir vestan ána., þar sem búðatóttirnar eru mestar. þessi vegr var kallaðr Hallvegr; þá var vað á Öxará á leirunum eða söndunum við vatnið fyrir framan túnið á þingvelli, og svo lá vegrinn austr eftir nálægt Vatnskotsveginum, sem nú er kallaðr, og svo til Vellankötlu, og síðan austr til Gjábakka. það er að segja: þá lá vegrinn ekki yfir Gjábakkastíg sem nú, þvíað hann var fyrst gjörðr 1832 eða 1833, heldr sunnar fyrir utan, þar sem Hrafnagjá endar eða er orðin nær að engu ; síðan lá vegrinn austr á Hrafnabjargaháls. þessi Hallvegr lagðist af i jarðskjálft- anum 1789 eða einkannlega vaðið á Öxará fram við vatnið; þar sprakk í sundr og kómu álar, sem eigi var fœrt yfir, enda fóru þá af að mestu hólmarnir fram undan þingvallartúni, sem hafði áðr verið engi töluvert. þegar vaðið lagðist af á ánni, vórugjörðar traðirnar gegnum þingvallartún og austr úr, þvíað annars staðar varð þá eigi vel farið. þetta sögðu mér gamlir menn í þingvallar- sveit eftir sínu foreldri, sem lifði í jarðskjálftanum. Sumir vildu og segja, að eitthvað hefði breytzt í vatnsvíkinni eystri hjá Vellankötlu, og að vatnið sé þar nú hærra enn áðr1. Væri það rétt, að þingvallarhraun hefði sigið niðr austr í vatnsvíkinni, þá hlýtr og Vellankatla að hafa breytzt að útliti frá því sem hún var fyrir jarðskjálftann, þegar vatnið gekk þar á land ; hún er ekkert annað en vatnsuppgangr úr hrauninu hér og þar. 1) það er eftir sögn síra Páls þorlákssonar, sem kom að þingvelli 1780, og var þar prestr, að þegar jarðskjálftinn varð 1789, lá kona hans á sængr- rekkju og skyldi verða léttari; flúðu menn með hana út úr bœnum og var tjaldað yfir henni fyrir framan kirkjudymar, og þar ól hún barnið. Kým- ar vóru yfir í Almannagjá; enginn þorði að sœkja þær nema prestrinn síra Páll; hann segir líka, að þá hafi hranið einstaka smásnasir hér og þar í gjánni, enn engra verulegra breytinga er getið og ekkert er haft eftir honum um það, að hraunið alt millum Almannagjár og Hrafnagjár hafi sigið niðr eða að botninn 1 Almannagjá hafi sigið eða lækkað um eina alin eða meira, eins og Sveinn Pálsson segir í Dagbók sinni (sjá bl. 21 hér að framan). það er þó lítt hugsanda, að síra Páll hefði ekki athugað svo stórkostlega breyting sem þetta, eða getið hennar, þar sem hann var á þingvelli og átti þar heima bæði fyrir og eftir viðburðinn, því að þótt menn hefði eigi veitt því eftirtekt í sjálfum jarðskjálftanum, þá ætti þó fleiri enn Sveinn Pálsson að hafa getað séð það á berginu, enda tekr sverðsfundrinn í sumar, sem getið er hér að framan, öll tvímæli af um þetta mál. Páll prestr hafði þó haft einhverja óljósa hugmynd um, að hraunið hefði jafnvel lækkað einhvers staðar; enn engin rök eru að því leidd af honum. þessa sögu hefi eg eftir Birni, syni síra Bjarnar, sem var á þingvelli, Pálssonar prests, sem áðr er getið. 3
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.