Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Side 57

57
Kornsár-fundrinn
eftir
Sigurð Vigfússon.
(Sjá Þjóðólf, 31. ár, nr. 27. l6/10 1879).
llú er þessi fundr allr kominn hingað, og hefir herra Lárus Blöndal
sýslumaðr í Húnavatnsþingi gefið hann forngripasafninu. Skal nú
lýsa honum svo vel sem unt er, eftir því sem eg hafði áðr heitið
í fjóðólfi.
1. Stálhúfa í 10 pörtum, og vantar lítið í, þegar brotin öll
eru samanlögð; hún er alveg kollótt og löguð eftir höfðinu; eng-
inn barmr eða barð að neðan, hvorki að aftan né framan; járn-
hringr er lagðr að neðan umhverfis að innanverðu, er virðist hafa
verið festr með hnoðnöglum; það mun vera víst, að þetta sé stál-
húfa, þvíað hún lá utan um hauskúpuna í dysinni. Stálhúfur vóru
mjög tíðar hér á landi í fornöld, og vóru með ýmsu lagi. Hjálmr
og stálhúfa vóru næstum hið sama, nema að hjálmarnir vóru með
röðli, eða kavibi, og oft með grímu fyrir andlitinu, einkannlega á
riddaratímunum, og var grímunni ýmist skotið upp eða niðr, eftir
þvi sem hagaði. Stundum var hún sjálfgjörð, og því var hjálmrinn
kallaðr í skáldskap „höttr“ eða „gríma“. Nefbjörg var oft tíð á
stálhúfum, og enda á hjálmum, þegar ekki var gríma.
2. Manskœri eða hrossasöx úr járni í sex pörtum. Eg var
þangað til að bera saman alla þá járnbúta, sem kómu úr dysinni,
og sem eru mjög ryðbrunnir, að eg sannfœrðist um, að þetta eru
manskæri. þegar brotin öll eru lögð saman, eru þau nær ioþuml-
ungar á lengd, og heil að aftan, og hafa fjaðrað sig sundr og sam-
an, og eru alveg eins í laginu og þau skæri, sem nú tíðkast, og
höfð eru til að klippa sauðfé eða hross (Faaresax). Erlendis hafa
fundizt skæri með þessu lagi (sjá Worsaae: Afbildninger fra det
Kgl. Museum for nord. Oldsager, Khavn 1859, nr. 362 og 363),
enn hér hafa þau ekki fundizt, svo eg viti til. Líka sýnir Oscar
Montelius mynd af slíkum skærum: Sverigs hedna tid, 1. del,
Stockholm 1877, nr. 255, enn þessi eru öll úr bronce, ogmjög lítil,
og hafa víst verið brúkuð til alls annars. það er eðlilegt, að man-
skæri hafi verið lögð í haug eða dys hjá fyrirmönnum eða höfð-
ingjum í heiðnum sið; þvíað þeir höfðu það sér að gamni, að skera
mön á hrossum sínum, og þannig er það hugsað sér í eldri Eddu,
Hamarsheimt, séttu vísu: