Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Page 67

(37
blótmaðr mikill; lét hann reisa hof mikit í túni sínu, þat var c fóta
langt, en sextugt á breidd“. Melabók segir, J.n. 1843, 335^^: „Hof í
Vatnsdal ok Hof á Kjalarnesi hafa hér á landi stœrst verit, eink-
um(?) stórt hundrað fóta á lengð, þat syðra var ok LX fóta breitt“.
Litlar eða engar leifar sjást nú af hofi þessu; austan til við bœinn
í túninu hefir verið gamall heygarðr, sem nú hefir að mestu leyti
verið gjörðr úr kálgarðr, þar suðr af gengr langr hóll og nokk-
uð mjór fram í mýrina, sem nú er kallaðr Groðhóll; á hofið að hafa
sem sögur vorar segja um Kjalarnesþing. það, sem í fljótu bragði kann að
virðast nokkuð óeðlilegt, er, að þorsteinn Ingólfsson hafi látið setja þingið
upp við Kollafjörð, þar sem það var nær höfðingjum á Kjalarnesi enn hon-
um, enn eg fæ ekki séð neitt óeðlilegt í þessu. Einmitt á Kjalarnesi og þar
nálægt eru nefndir þeir mestu höfðingjar, er þá munu hafaverið uppi, er
þingið var sett, Helgi Bjóla, sem bjó að Hofi á Kjalarnesi, Orlygr gamli at
Bsjubergi og þórðr Skeggi á Skeggjastöðum, upp frá Mosfelli, ogþaðvarein-
mitt með ráði þessara höfðingja, að þorsteinn setti þingið. það er sjálf-
sagt, að þingstaðrinn í þingnesi liggr á hentugra stað í þinghánni enn þing-
ið við Kollafjörð, enn þegar að er gáð, þá liggr þó sá þingstaðr á allhent-
ugum stað bæði fyrir þá, sem kómu saman austan og vestan. Eg hygg,
að Kjalarnesþing hið forna hafi í fyrstu náð yfir alt landnám Ingólfs, enn
eins og Landn. segir, bl. 37 e, var landnám Ingólfs þetta: »En Ingólfr nam land
milli Ölfusár ok Hvalfjarðar, fyrir utan Brynjudalsá milli ok Öxarár, ok öll nes
út«. Egverðþvíaðálítaþaðrétt, sem sögurnar segja, aðhöfðingjarþeir, semhér
er um að rœða, hafi komið sér saman um, að setja þingið á Leiðvelli við
Kollafjörð, sem, eins og áðr er sagt, heitir á Kjalarnesi, enn þessi staðr
verðr að hafa umbreyzt síðan, og orðið því óhæfilegr fyrir þingstað; þess
vegna ætla eg, að þingið hafi sfðar verið flutt af Leiðvelli og suðr í þingnes
við Elliðavatn, og til þess var enn meiri ástœða þar sem sá staðr var hent-
ugri í sjálfum sér og lá enn betr við. Eg hygg, að Kjalarnesþing hafi
eigi verið all-lengi á Leiðvelli og hafi að minsta kosti verið flutt þaðan
þegar fjórðungsdómar vóru settir, eða þar á eftir. Eg get fœrt að því ástæð-
ur, ef á þarf að halda, að breyting varð á þingstöðum, þegar fjórðungsdóm-
ar vóru settir. þá mun einnig umbót hafa gjörð verið á því sem fleira í lög-
unum, að þingin vóru fœrð á sem hentugasta staði. Eg skal t. d. nefna
höfuðhéraðsþingin í Vestfirðingafjórðungi. þau vóru: þorskafjarðarþing,
þórnesþing og þingnesþing í Borgarfirði sunnan til við Hvítá nálægt þing-
nesi. Vestfirðingafjórðungr náði þá suðr að Hvalfirði. Nú vóru, eins og
Grág. segir, þrjú þing í hverjum fjórðungi. Kb. I. 38s : »En þau eru full
goþorð oc forn er þing vóro .III. í fjórþungi hverjum en goþar .iii. í þingi
hverju, þá vóro þing óslitin*. Nú er í Gísla sögu Súrssonar talað um tvö
þing í Dýrafirði, fyrst Valseyrarþing, sem er inni í Dýrafjarðarbotni að norð-
anverðu, og svo þingeyrarþing, sem er að sunnanverðu út með Dýrafirði,
eins og kunnugt er. Nú hefir Dýrafjarðarþing eða þingeyrarþing hlotið að
vera lagt niðr sem héraðsþing, eins og hér að framan er sýnt, þar sem hin
þingin verða þrjú í fjórðunginum; enn Dýrafjarðarþing hefir samt sem áðr
getað verið haft sem samkomustaðr, þótt það væri eigi beinlínis héraðsþing.
Keyndar segir Sturlunga saga, Oxford 1878, VI. þ., 16. k. 1. b. bl. I8I14,
að menn hafi sótt mál að lögum á Dýrafjarðarþingi, enn Rafn á Eyri og
þeir Vestfirðingar áttu hér hlut að máli, og þarf þá eigi að vera óeðlilegt, að
þeir hafi notað Dýrafjarðarþing, þar sem það var rétt hjá, enn langt til
þorskafjarðarþings, ef hér á annars ekki í Sturlunga sögu að standa þorska-
/jarðarþing í staðinn fyrir Dýrafjarðarþing; enn hvernig sem þetta kann að
vera, verðr að halda sér til þess, sem Grág. segir um héraðsþingin eða tölu
5