Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1884, Page 3

3
austan nokkru fyrir neðan bæinn Háls, sem stendur í krikanum
milli ánna undir forsteinshorni norðanverðu. Að austanverðu við
Langá fyrir neðan ármótin liggja nú 2 bæir, Brekka og nokkru
neðar Villingadalur, en það er talið vfst, að áður hafi þar ekki
verið fleiri bæir en Brekka og hafi Brekka átt allt land út að sjó
þeim megin Langár og hinsvegar, eins og hún á enn, upp að
]?verá og fram með henni um Brekkudal allt til Qalls, en að Villinga-
dalur sje hjáleiga frá Brekku, og svo segir jarðabók Árna Magn-
ússonar að þá hafi verið munnmæli1. Hinumegin árinnar, að vest-
anverðu f dalnum eru nú þessir bæir: Hraun fremst, þá Álfadal-
ur og neðst Sæból fram á sjávarbakkanum.
Landnáma segir, að Ingjaldr Brúnason hafi numið Ingjaldssand
milli Hjallaness og Ófæru2. Ingjaldr hefir verið stórættaður maður,
því að sonarsonur hans þorgrímur Harðrefsson átti Rannveigu dótt-
ur Grjótgarðs „Hlaðajarls“. Ljótr hjet son þeirra þorgríms en
Ásdís dóttir. Ljótr bjó á Ingjaldssandi, að því er Landn. segir,
en ekki tiltekur hún það nákvæmar; hefir þá lfklega helzti bær-
inn á sandinum heitið svo, og er þá varla um að villast, að Ljótr
hafi búið annaðhvort á Sæbóli eða í Álfadal. Nú eru munnmæli
um það, að Ljótr hafi búið f Álfadal, og verður ekkert á móti því
haft. Á Brekku gat hann ekki búið, þvi að þar bjó um sama
leyti Grímr kögur. Grímr átti tvo sonu, Sigurð og þorkel, og vóru
þeir „litlir menn ok smáir“ (kögursveinar). Landnáma segir svo
frá deilum þeirra Ljóts og Gríms, að Ljótr hafi keypt slátur að
Grími til 20 hundraða og goldið fyrir læk þann, sem rann milli
landa þeirra og Ósómi hjet. Grímr veitti læknum á eng sína og
gróf land Ljóts og af því var fátt með þeim. Gestr Oddleifsson
hinn spaki frá Haga á Barðaströnd sótti nokkru sfðar haustboð að
Ljóti, og þegar Gestr fór heim úr boðinu, reið Ljótr á leið með
honum og Austmaður nokkur, sem var með Ljóti. Ljótr spurði
Gest, hvað sjer mundi að bana verða, en Gestr kvaðst ekki sjá
örlög hans, en bað hann vera vel við nábúa sína. þ>á spurði Ljótr:
„munu jarðlýsnar, synir Grfms kögurs, verða mér at bana? Sárt
bítr soltin lús, kvað Gestr. Hvar man þat verða ? kvað Ljótr.
Heðra nær, kvað Gestr“. J>ar skildi Ljótr við Gest og sneri aptur,
en Austmaðurinn fylgdi Gesti upp á heiði og skildi þar við hann.
„Heiðin“, sem hjer er átt við, getur ekki verið önnur en Sands-
heiði, og að öllum líkindum hefir vegurinn þá legið á sama stað og
nú neðan af sandinum upp á heiðina að austanverðu við þor-
1) Til hins sama bendir það, að Brekka á alla fjallshlíðina að austan-
verðu við sandinn út að sjó, nema eina hvilft yzt sém heitir Villingadals-
hvilft, enda heitir hlíðin Brekkuhlíð utan frá sjó fram með Brekkudal til
heiðar.
2) Sbr. Arbók 1883, bls. 34; þar er í 5. línu misprentað Stapi fyrir Skagi.
1*