Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1884, Blaðsíða 15

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1884, Blaðsíða 15
i5 þá, sem fundizt hefir uppi á Almannagjárbarminum eystra, þar sem Kr. Kálund og Guðbrandur Vigfússon ætla, að lögberg hafi helzt verið1. Af hinum fornu lögum þjóðveldisins er og svo að sjá, sem dómarnir á þeim tímum, sem lögin eru frá, eða á hinum siðari tíma þjóðveldisins, hafi ekki haft neinn fastan stað, heldur hafi lög- sögumaður ráðið því í hvert skipti, hvar hver dómur skyldi sitja2 3. f ó var þessu eigi þannig háttað um fimtardóminn, því að hann átti sæti í lögrjettu, og á einum stað, þar sem talað er um fimtardóm- inn er nefndur dómhringur*, en af staðnum má ráða, að dómhring- ur tákni dómandahringinn eða dómendurna sjálfa, sem sátu í hring, eða pall þann, sem þeir sátu á, en ekki neina upphækkun í kring um dóminn að utan. þ>ar segir svo, að þeir 12 menn, sem sækj- andi og verjandi sakar taka úr fimtardóminum, eigi „at rísa ór dóminom ok sitja í dómhring innan, meðan um þá sök er dœmt“, og nokkru síðar á sama stað segir svo: „|>á er um er dœmt eina sök, at þá eigo þeir aptr at ganga 1 dóminn“. Hjer er ljóst, að dómendurnir eru ekki „í dómhring innan“, fyr en eptir það að bú- ið er að ryðja þá úr dóminum, og hljóta því orðin í dómhring innan“ að tákna það kringlótta svæði, sem er fyrir innan dómanda hringinn. Kr. Kálund og Vilhjálmur Finsen halda, að dómend- urnir í fimtardóminum hafi setið á lögrjettupöllunum, og væri þá „í dómhring innan“ sama svæðið, sem á öðrum stað í Grágás er nefnt „fyrir innan palla“, og er það mjög líklegt4. Af þessu sjest og, að lögrjettupallarnir hafa verið hringmyndaðir, og til hins sama bendir Grágás, þar sem hún segir: „f>ar skolo pallar þrír vera umbhverfis lögréttona“5. En hvergi er neitt, sem bendir til, að nokkur girðing hafi verið utan um lögrjettuna eða fimtardóminn. Um hina dómana er þess heldur ekki getið, en líklegt er, að dóm- endur hafi þar setið á hringmynduðum palli líkum þeim, sem lög- rjettumenn og fimtardómurinn sat á. Fyrir utan þenna pall hefir eflaust engin girðing verið, því að svo stendur í Grágás, að ef dómendum þyki menn ganga of mjög að dómi, þá skuli fá 3 menn til dómvörzlu, og skulu dómvörzlumenn “rista reitu tvá fyrir utan þat, er dómendr sitja“, og má þar enginn inn yfir ganga6. f>ess 1) Báðar þessar rústir hafa verið rannsakaðar af Sigurði Vigfússyni; sjá Árbók 1880 og 1881 bls. 11—13 og 14—17. 2) Grágás Konungsbók I. bls. 4522. 3) Grágás Konungsb. I. bls. 82is. 4) Kálund : Hist.-topogr. beskrivelse af Island I. s. 118—119. Orða- safn Vilhjálms Finsens við Grágás Khöfn 1883 undir orðinu dómhringr. Grágás, Konungsb. I. bls- 212i. 5) Grágás Konungsb. I. bls. 2115. 6) Grágás Konungsb. I. bls. 72i3.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.