Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1884, Blaðsíða 10

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1884, Blaðsíða 10
IO vegurinn fyrir utan og innan, og ekki mikið af grjóti i þeim, Annaðhvort hefir því lítið grjót verið í veggjum mannvirkisins frá upphafi, eða nokkuð af grjótinu hefir síðar verið tekið upp til að hlaða úr eitthvað annað. Ef nú er spurt um, hvað þetta mannvirki hafi verið, eða til hvers það hafi verið notað, þá verð jeg fyrir mitt leyti að segja, að jeg viti það ekki. En mjög þykir mjer vafasamt, að hjer hafi ver- ið höfð lögrjetta, og skal jeg í svo stuttu máli sem hægt er skýra frá ástæðum þeim, sem þessi skoðun mín hefir við að styðjast, og skal jeg fyrst sýna fram á, að hve miklu leyti það er líklegt, að lögrjetta hafi verið á hjeraðsþingum. í sögum vorum er hvergi talað um lögrjettu á vorþingi eða fjórðungsþingi nema í Grettis sögu á Hegraness þingi1, en þenna stað er reyndar ekki fullkomlega að marka, vegna þess að það er fleira en eitt, sem sýnir, að Grettis saga í sinni núverandi mynd er ekki skrifuð fyr en nokkru eptir það, að landið komst undir kon- ung og norsk lög og stjórnarskipun var inn leidd á Islandi. Verið gæti, að sá maður, sem þetta hefir skrifað í Grettis sögu, hefði blandað saman lögrjettu og dómum, því að á hans tima hafði lög- rjettan dómsvald hjer á landi eins og í Noregi2. Ekki er heldur í 1) Grett. 72. k. 2) Af Ljósvetninga sögu k. 232 2 (í útg. 1880) kynni einhver að vilja ráða, að lögrjetta hefði verið skipuð á einmánaðar samkomu. En einmán- aðar samkoma var ekki eitt af skapþingum, heldur að eins nokkurs konar hreppsfundur og er óhugsandi, að þar hafi nokkurn tíma verið haldin lög- rjetta. Hjer hlýtur því eitthvað að vera rangfært í sögunni. þetta styrk- ist og enn betur, ef vel er gáð að, hvernig á stendur í sögunni. Eyjólfr Guðmundarson hefir tekið við legorðssök á hendur Brandi Gunnsteinssyni eða þeim fóstbræðrum báðum Brandi og Höskuldi þórvarðssyni, fósturson- um þorkels Hallgilssonar að Veisu, og krefur Eyjólfr þorkel bóta á ein- mánaðarsamkomu og spyr hann meðal annars : »Viltú handsala í lögréttu, ok skíri hón sik, ok handsala faðerni, ef hón verðr skír?« Hjer er fleira en eitt athugavert, fyrst það, að handsöl eiga að fara fram í lögrjettu, rjett eins og þau væri eigi jafngild, hvort sem þau fóru fram í lögrjettu eða annars staðar, enda mun það eins dæmi, að handsöl sje veitt i lögrjettu ; í öðru lagi sjest það eigi á staðnum, hvað það er, sem á að handsala í lögrjettu; ef það er faðernið, þá er óþarft að bæta við »ok handsala faðerni, ef hón verðr skír«. Jeg er sannfærður um að hjer á að standa : »Viltú handsala lögréttu (lögrétt ?), ok skíri hón sik, ok handsala faðerni, ef hón verðr skír«. Eptir hinum fornu lögum þjóðveldisins átti aðili legorðssakar að taka rétt eða 6 marka bætur fyrir legorðið af hinum seka, en sjerstaklega skyldi sækja til faðernis; lögréttu er þá þolfall fleirtölu af lögréttr, og koma þá bjer fram tvær löglegar kröfur af Eyjólfs hendi, önnur um réttinn en hin urn faðernið. Líkt stendr á í Guðmundar sögu biskups (Bisk. I. bls. 492) ; þar sækir Kolbeinn Tumason Skæring klerk um legorð, en Guðmundr bisk- up heldur uppi svörum; þar stendur svo : »En Guðmundr biskup býðr at gjalda fyrir málit sex hundruð, ok kallar biskup meira en tvá lögrétto«. Hjer kemur sama orðið fyrir í hinu sama sambandi og í Ljósvetninga sögu,
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.