Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1884, Side 72

66
Kh. 1847, ef maðr væri fullkomlega viss um, að svo hefði staðið í
því handriti, enn síra Magnús nefnir þetta þó ekki; þetta var, þeg-
ar Illhugi svarti reið heiman um sumarið og suðr til Mosfells með
30 manna til hefnda eftir Gunnlaug son sinn; hann kom til Mos-
fells snemma morguns, bls. 272—3: „Onundr komst í kirkju ok syn-
ir hans, en Illugi tók frændr hans ij; hét annarr Björn, en annarr
þorgrímr. Hann lét drepa Björn, en fóthöggva þ>orgrím„. |>að
eru þessi orð: „í kirkju ok synir hans“, sem Jón Sigurðsson segir
að sé mjög óglögg og dauf í skinnbókinni j1 í eldri útg. stendr ein-
ungis : „Önundr komst í því brott ok synir hans“, sem líklega er
tekið eptir pappirshandritunum. það er nú sjálfsagt, sem kunn-
ugt er, að Jón Sigurðsson var allra manna glöggskygnastr að lesa
gömul handrit, enn hann hefði vissulega ekki getið þessa, ef hann
hefði álitið fullkomna vissu fyrir, að þannig hefði staðið í skinn-
bókinni. Eg vona, að enginn taki orð mín þannig, dð eg vilji
rengja glöggsæi Jóns Sigurðssonar, heldr verð eg að álíta þetta
beinlínis sönnun fyrir því, að honum hefir þótt staðrinn efasamr.
Enn hvernig sem þetta hefir verið, hvort hér hefir staðið „kirkju“
eða ekki í handr., þá er það alls engin fyllileg sönnun fyrir því,
að Mosfell hafi staðið úti á Hrísbrú, þviað gat ekki auðveldlega
þannig staðið á að Mosfelli um morguninn, þegar Illugi kom, að
Önundr og synir hans hefði getað fengið ráðrúm til að flýja í
kirkjuna út að Hrisbrú, þar það er ekki meira enn um^oofaðma?
enn hitt er ljóst, að Önundr og þeir komust eitthvað í brott af
bœnum, svo að þeim varð ekki náð. Eg efast jafnvel um, að
kirkjugrið hafi verið orðin svo innrœtt og helg hjá mönnum um
roo8, að Illugi, sem var maðr harðlyndr mjög, hefði látið þau
fyrir standa, i því skapi sem hann hefir þá verið. J>etta er og hið
eina dœmi, sem eg man eftir í vorum eldri sögum, að menn hafi
frelsað líf sitt með þvi að komast í kirkiu. J>að var fyrst á Sturlunga
tíð, að það varð títt. í orðabókum, það eg hefi fundið, eru þau
dœmi ekki tilfœrð, fyrri enn í Sturlungu, og 8. og 9. b. af Forn-
m anna s. Likt er með að fóthöggva; þau dœmi koma varla fyrir
fyrri enn á síðari tímum; þetta hvorttveggja ber því afþeimnokk-
urn keim. — Við þetta tœkifœri skal eg enn fremr geta þess, að
kristnir siðir og serimóníur voru lítt innrœttar mönnum hér á landi
fram á daga Ólafs konungs helga2. |>að er kunnugt, að kristin
■ -«f~----------
1) »Saal. A 1, men utydelig, da Skriften her er meget afbleget; i Ste-
chaus Afskrift er Lacun.#.
2) Eg frátek einstaka mann, t. d. Kjartan Ólafsson, sem hafði verið
svo lengi með Ólafi konungi Tryggvasyni, og var hans ástvin og víst sér-
staklega heitbundinn konungi að halda vel trúna: »Kjartan fastaði þurt
langaföstu, og gerði þat at engis manns dæmum; þótti mönnum þat und-