Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1884, Page 117

111
„Gufu-skála“, að það er ekki rétt, enn sagan nefnir þá ekki nema
einu sinni, og getr því ekki leiðrétt það. Enn hvað viðvíkr því,
sem eg held að hér eigi að bœta inn í, þá skal eg láta hvern
ráða sinni meiningu, enn eg skil það ekki ella, nema hér eigi að
standa eitthvað þessu likt; eg held ekki með því að gera miklar
breytingar í sögum, eins og eg hefi oft áðr sagt. pað er tómt neyð-
ar úrræði, og á ekki að gerast nema óumflýjanlegt sé. pað skyldi
því gleðja mig, ef einhver gæti leiðrétt þenna stað, svo betr fœri,
enn þá verðr það að vera bygt á betri rökum, enn hér er gert,
og eiga betr við samkvæmt því, sem hér til hagar. Hinum upphaf-
lega söguritara mun hér ekki vera um að kenna, þvíað Öll þessi ferð
þ'órðar er vel og skilmerkilega rituð, eins og Sturlunga saga er
vanalega ljós í frásögn sinni, að fráteknu því, er kann að vera af-
lagað. f>að má jafnvel leiða rök að því, að þessi kafli er ritaðr
í Borgarfirði, eða þá af þeim manni, sem þar var svo mjög kunn-
ugr, að hann hefir hlotið að eiga þar heima um hríð. Hér eru
höfð borgfirzk orðatiltœki um Hvítá, t. d. þetta: „ok ætlaði
yfir á at Grófar-vaði“. f>annig er sagt enn í dag, t. d.: „komstu
vestan yfir á ?“ þ»etta er einungis haft, þegar rœtt er um Hvítá,
og kemr líklega af því, að hún er svo nafnkent vatnsfall, að ekki
þarf að nefna hana þar fullu nafni; en enginn segir þetta utanhér-
aðs ; enn þar á móti er þar sagt um hinar minni ár, t. d. : „komstu
vestan yfir |>verá“? eða „sunnan yfir Grímsá“? og einmitt þetta
sama segir sagan um þórð: ok þaðan út yfir Norár-á; hún er
nefnd með fullu nafni, enn Hvítá ekki. Sama er að segja um
Hvítárvelli, sem er gamall og nafnkendr staðr; um þá er eins kom-
izt að orði enn í dag í því héraði og í Sturlunga sögu: „ofan á
Völlu“ eða „ofan að Völlum“, enn Hvítárvellir eru þeir kallaðir
utan héraðs. þ>essi dœmi sýna meðal annars ljóslega, að stundum
hefir getað aflagazt frásögnin hjá þeim, sem hafa afritað sögurnar;
en það er sjálfsagt, að oft er mikill vandi að sjá, hvar það kann
að eiga sér stað ; til þess þarf bæði að athuga vandlega sjálfa stað-
ina og orð og anda sögunnar. f>að er svo eðlilegt, að stundum
kunni að hafa mislesizt úr böndunum hjá afriturunum, og með því
að þeir hafa ekki ávalt verið kunnugir sögustöðunum, þá var ekki
allhœgt fyrir þá að sjá, hvað var hið réttasta.
Nú er þá eftir að vita nákvæmlega, hvar þetta Grófar-vað hefir
verið á Hvítá; það er hvergi nefnt, nema í Sturlunga sögu, það eg
hefi getað séð. Samkvæmt því sem sagan segir, verðr þetta Grófar-
vað fyrir neðan Bœ ; þvíað Ari á Lundi hafði ekki ástœðu til að
ómaka sig svo langan veg ofan að Bœ, til að aðvara Böðvar, ef
hann hefði ekki vitað, að þeir þ>órðr myndi ríða þar um, aðr enn
þeir kœmi til vaðsins. f>annig hefir þá vaðið verið ekki ofar enn
neðan til við Bœ. Aftr á hinn bóginn er það ljóst af orðum sög-