Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1964, Side 34

36
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
nemaflokkurinn, sem ætlaði til Grænlands, þurfti því um 50% af
ísl. kaupskipaflotanum, sem var hér við land sumarið 986, ef því
er trúað, að hann hafi lagt frá landi á 25 haffærum skipum. Frem-
ur er ósennilegt, að svo mikill hluti flotans hafi lent á öllu Vestur-
landi, hvað þá heldur á svæðinu sunnan úr Borgarfirði og vestur
í Breiðafjörð. Enn ótrúlegra er þó, að helmingur flotans hafi verið
falur til kaups. Það virðist því fjarri sanni, að landnemaskipin í
leiðangri Eiríks hafi öll verið úr kaupskipaflotanum, þótt hann sé
áætlaður jafnstór og áður getur, sem reyndar nær engri átt.
Menn hafa látið sér koma til hugar, að eitthvað af skipunum í
Grænlandsleiðangrinum kynnu að hafa verið eftirlegukindur úr
flota landnámsmanna. Þeirri skoðun til stuðnings er m. a. bent á,
hve mörg skipanna sneru aftur eða týndust, og kunni það að hafa
stafað af því, hve léleg þau voru.1 Ef eitthvað af þessum skipum
hefðu verið frá landnámsöld, hefðu þau ekki getað verið yngri en
56 ára. Vitað er um eitt skip frá þjóðveldistímabilinu, sem varð
að minnsta kosti svo gamalt, en það var Gullbringa, er Eysteinn
erkibiskup lét smíða í Niðarósi. A. W. Brogger telur, að til þessa
biskupsskips hafi hlotið að vera óvanalega vel vandað í upphafi,
bæði að efni og smíði. Gullbringu er síðast getið 1239, en hún er
þá enn vel sjófær þrátt fyrir 56 ára aldur.2 — f þessu dæmi er ein-
ungis fólgin bending um, að ekki hafi verið loku fyrir skotið, að í
Grænlandsflotanum 986 hafi getað verið skip frá landnámsöld.
Miðað við skipatölu farast eða verða afturreka 44% af flotan-
um, sem hélt úr Breiðafirði áleiðis til Grænlands. Þær ófarir benda
óneitanlega til þess, að hér hafi verið um lélegan skipakost að
ræða, en þó virðist mér sú skýring ekki einhlít. Þess má t. d. geta,
að skipið, sem Þorbjörn á Laugarbrekku keypti í Hraunhafnarósi
og fór á til Grænlands, hefur ekki einungis verið stórt, heldur vel
sjófært, en eigi að síður munaði minnstu, að það týndist í hafi.3
Þess er hvergi getið á hvers konar skipi Eiríkur fór til Græn-
lands hið fyrra sinnið, en líklegt er, að það hafi annaðhvort verið
lítill knörr eða farmabátur. Eiríkur var ekki stórbóndi, a. m. k.
ekki eftir að hann fluttist suður til Breiðafjarðar. Ef tóftirnar að
Eiríksstöðum í Haukadal4 sýna stærð bæjar Eiríks, er ljóst, að
hann hefur ekki haft þar margt hjúa. — Fremur verður að teljast
1 Jón Jóhannesson: Islendinga saga I, bls. 119.
2 Vikingeskipene, bls. 253.
3 ísl. fornrit IV, bls. 205.
•1 Árbók hins ísl. fornleifafélags 1963, bls. 59—64.