Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1964, Page 60

62
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
um líkum verið lítil og þeir þess vegna ekki færir um að festa sér
marga knerri, þótt á lausu hefðu legið. Uppistöðuknerrir frá land-
námsöld hafa varla getað verið margir, því að líklegt er, að efnið
úr þeim hafi verið notað í báta eða annað, jafnskjótt og knerrirnir
voru ekki lengur haffærir. Ég vil hins vegar ekki hafna þeirri til-
gátu, að í flota Eiríks kunni að hafa slæðzt haffær skip frá land-
námsöld, en mörg hafa þau ekki getað verið.
Farma- og fiskibátar þykir mér langlíklegast að liafi verið í
meirihluta í grænlenzka landnámsflotanum. Hafi Breiðfirðingarnir,
sem fóru á brott með Eiríki, ekki átt slíka báta áður, hefur verið
viðráðanlegast fyrir þá að eignast þann farkost. Ekki verður ann-
að ráðið af sögualdarheimildum en allmikið hafi verið til af tein-
æringum í Breiðafirði og vafalaust einnig nokkuð á Vestfjörðum
og suður um Mýrar, þar sem rekaviður var oftast nægur. Tólfær-
ingar kunna einnig að hafa verið á þessum slóðum á söguöld, og
víst er, að höfundur Eyrbyggju þekkir slíka báta.
Þess er aldrei getið í íslenzkum fornritum, að siglt hafi verið á
teinæringum eða tólfæringum milli landa, og mætti af þeim sök-
um telja þá getgátu haldlitla, að á slíkum bátum hafi verið farið til
Grænlands. En mér virðist allt annað mæla með því. Af sögualdar-
heimildum verður ekki annað ráðið en teinæringurinn hafi verið
allstór bátur, burðarmagn hans naumast minna en 8—10 smá-
lestir. Geta má þess, að samkvæmt norskum lögum voru bátar,
sem voru stærri en 10 smálestir, kallaðir skip.1 Fer þá að verða
mjótt á mununum, hvort teinæringurinn íslenzki á frekar að heita bát-
ur en karfi.
Heimildir Sturlunga sögu, er greinir að mestu leyti frá atburðum,
sem gerast á ritöld, eru svo miklar og ljósar af sjóferðum Vest-
lendinga, m. a. á teinæringum, að öll rök hníga að því, að auðvelt
hafi verið að fara á slíkum bátum vestur til Grænlands. Sama má
segja um sjóferðir Vestlendinga á 19. öld á sams konar bátum og
sumum enn minni, en um þær eru til miklar heimildir, sem með
engu móti verða vefengdar.
Menn mega ekki ætla, að kostir haffæra skipsins séu allir fólgnir
í stærð þess, því að þar kemur engu síður til greina lögun skipsins,
hvernig það reynist sem sjóskip, seglskip og róðrarskip. Knörr-
inn var að vísu allmiklu stærri en breiðfirzki teinæringurinn, en
þar með eru líka taldir yfirburðir hans. Hafi breiðfirzki teinær-
1 Norges gamle Love, Kristiania 1846. — Bylov VI, 17.