Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Page 73

ÁKVÆÐI UM BEINAFÆRSLU
73
að hauss sá mundi ekki auðskaddur fyrir höggum smámennis, meðan
svörður og hold fylgdi.“ (Isl. fornr. II, 298—299).
Þessi frásögn er um margt þjóðsagnakennd og ekki allskostar
sennileg. Það má e. t. v. kenna um bernsku kristninnar hér á landi,
að Þórdís lætur flytja haugbúa, þó aldrei nema prímsigndur væri, í
vígðan reit og það undir sjálft altari'ð í kirkjunni; en allir, er hand-
leikið hafa hauskúpu gamalmennis, vita að hún stenzt ekki högg
axarhamars. Þessi atriði afsanna þó ekki merg málsins, að kirkju-
garðurinn hafi verið grafinn, og ætti það þá að hafa verið um 1150.
Eyrbyggja hefur þessa lýsingu á beinaflutningi: „Snorri goði andað-
ist í Sælingsdalstungu einum vetri eftir fall Ólafs konungs ins helga;
hann var þar jarðaður að kirkju þeirri, er hann hafði sjálfur gera
látið. En þá er þar var kirkjugarður grafinn, voru bein hans upp
tekin og færð ofan til þeirrar kirkju, sem nú er þar; þá var þar við
stödd Guðný Böðvarsdóttir, móðir þeirra Sturlusona, Snorra, Þórðar
og Sighvats, og sagði hún svo frá, að það væri meðalmanns bein og
ekki mikil. Þar kvað hún þá og upp tekin bein Barkar ins digra, föð-
urbróður Snorra goða, og sagði hún þau vera ákaflega mikil. Þá
voru og upp tekin bein Þórdísar kerlingar, dóttur Þorbjarnar súrs,
móður Snorra goða, og sagði Guðný þau vera lítil kvenmannsbein
og svo svört sem sviðin væri, og voru þau bein öll grafin niður þar,
sem nú stendur kirkjan" (ísl. fornr. IV, 183—184).
Þessi frásögn öll hefur á sér sannindablæ, og ætti þessi beinafærsla
áð hafa orðið nálægt 1200.
í Ólafs sögu helga er þessi sögn um legstað Bjarnar Hítdælakappa:
„Björn var grafinn á Völlum, því að þar var þá kirkja, hvíldi Björn
þar lengi síðan, þar til er staður efldist að Húsafelli, var þá upp tekin
kirkjan á Völlum og grafinn garðurinn, og öll bein færð í Hítardal,
þau er þar höfðu jörðuð verið. Björn hafði í klæðum verið niður
settur; og er bein hans voru upptekin, þá var allt hold hans fúið
og öll klæði, svo að engan stað sá, nema sú ein silkiræma, er Ólafur
konungur hafði átt, hún var heil og ósökuð, svo sem hún hefði aldrei
í jörð komið. Nú sýndist í þessum atburð mikill heilagleikur Ólafs
konungs, að sá einn hlutur var ófúinn í jörðu á beinum Bjarnar, er
helgazt hafði af líkama Ólafs konungs; sú silkiræma var síðan höfð
til messufatalinda, og er nú á þeim bæ, er í Görðum heitir á Akra-
nesi“ (Fornmannasögur IV, 110—111).
Stytt frásögn af þessum atburði er í Bjarnar sögu Hítdælakappa
(ísl. fornr. III, 134). Guðni Jónsson álítur, að báðar frásagnirnar séu
runnar frá sömu heimildinni, sem hafi verið skráð af Runólfi presti