Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Blaðsíða 38

38
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
hvers konar viði, neglt saman úr fjölum. En sá viður hefur hvergi
verið sjáanlegur, heldur hefur skrínið verið alklætt skrauti úr málmi,
sennilega að verulegu leyti þunnum málmplötum með drifnum mynd-
um og skreytingum. Hefur þá verkið verið mjög sambærilegt við
verkið á hinum frægu gylltu ölturum í Danmörku42, sem eru frá
mjög sama tíma, og þannig eru bæði varðveittu íslenzku skrínin.
Líklegast mætti virðast að þær plötur hefðu verið úr látúni eða
messingu algylltri. En nú getur Páls saga þess, að mikið hafi borizt
að af gulli og silfri, og með tilliti til hins háa verðs skrínisins verður
að gera ráð fyrir að rétt sé farið með það. Ef til vill hafa þá þynn-
urnar verið einkum úr silfri, en gull notað til skrauts hér og hvar
og þó einkum til að gylla silfrið. Páls saga talar einnig um gim-
steina, og engin ástæða er til að efast um að skrínið hefur verið sett
steinum eins og svo margt frá sama tíma, en líklega verður að gera
ráð fyrir nokkuð rúmri merkingu í orðinu gimsteinn. Þar kann að
vera átt við hálfeðalsteina og jafnvel bergkristalla, eins og oft sést
til dæmis á samtíma Limoges-verkum.
Gera verður ráð fyrir að allt eða mest þetta skraut hafi verið
rifið af skríninu á siðaskiptatímanum, eins og gert var við sams
konar skrín á Norðurlöndum á sama tíma43. Skrínið sjálft fer þá í
vanhirðu. En Brynjólfur biskup lætur gera það upp úr gömlu fjöl-
unum um miðja 17. öld og klæða það skinni, sem orðið er allslitið
snemma á 18. öld. Utan á skinninu er þá allmikið skraut. Eggert
Ólafsson orðar það svo að það sé „beslaget með emailleret Messing",
og það staðfestir prófastsvísitasían frá 1799, „með emailleruðum
messingsstykkjum“, en séra Þorsteinn á Staðarbakka segir: „negld-
ar á látúnssylgjur og lengjur með útgröfnu gömlu ágætu verki“.
Ekki er gott að segja hvort eitthvað af þessu skrauti hefur verið
úr hinum gamla og upphaflega búnaði skrínisins. Eitthvað slíkt
kynni að hafa verið til í Skálholti. En það er kanski fullt eins lík-
legt, að þegar farið var að skinna upp skrínið á 17. öld hafi verið
fest utan á það hitt og þetta, sem verið hefur til frá ýmsum tímum,
þótt ekki væri af skríninu sjálfu. Gæti þar verið um að ræða einn
og einn smeltan skjöld með Limoges-verki, til dæmis af krossum og
öðrum kirkjugripum af þessari tegund, sem víða voru til hér í kirkj-
um. Á þann hátt var til dæmis búnaðurinn af Limoges-krossinum
frá Tungufelli (Þjms. 1032) allur af honum tekinn og stykkjunum
raðað upp á tréspjald, sem síðan var notað fyrir altaristöflu.44. Það
er líklegt að emaljeruðu messingsstykkin á skríninu hafi verið þannig
til komin, fremur en að þau hafi verið hluti af upphaflega búnað-