Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Blaðsíða 68

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Blaðsíða 68
68 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS eig-a við 19. öldina: „För att beteckna bad ha tvá uttryck anvánts i Sverige, att bada och at löga sig. . . . Sá lángt jag kunnat finna uppges ordet bad, bada sig i olika dialekter vara ett nyare uttryck i samband med varmbad, medan lög och löga sig ár det áldre. Báda orden ha emellertid anvánts báde för kallbad (i öppet vatten) och för varmbad resp. tváttning"11. Eins og getið var um hér að framan virðist bað, þá á það er minnzt í fornum textum, oftast vera í sambandi við trú manna og helgihald. Jafnframt er sá tími dags þegar gengið er til baðs síðla kvölds eftir náttverð (nokkuð oft föstukveldið) eða beinlínis er talað um bað- ferðatíma12. Skil ég það svo að átt sé við þann tíma er kristnir menn þvo sér eða hreinsa til undirbúnings helgihaldi — hvort sem það er gert í baðstofu eða eldhúsi eða í útilaug, og „er líklega í sam- bandi við tíðasönginn" eins og Magnús Már Lárusson ályktaði þeg- ar ég bar þetta undir hann. Bað eða þvottur var tákn um hreinsun sálarinnar, sbr. skírnina með vatni sem var lífsnauðsyn að fram- kvæma strax á fyrstu ævidögum einstaklingsins („fyrirfarið er þess manns sálu er heiðinn deyr“)- Þegar talað er um baðsveina og baðfreyjur á biskupsstólunum þá má nærri geta hvort ekki hefur verið þörf fyrir slíkt starfsfólk bæði til aðstoðar við heimamenn og ekki sízt við allan þann sæg fólks sem sótti þessa staði á hátíðum sem öðrum tímum. Verða nú tilfærðir þeir staðir í Sturlungu þar sem getið er um bað: 1) Sturl. I, 190: 2) Sturl. I, 322: 3) Sturl. I, 336: Gálmur svarar (boði um að ganga út úr brennandi húsum í Lönguhlíðarbrennu) : „Lengi hafið þér hlegit at því, at mér hafi þótt bað gott ok ek hafa oft drukkit mikit. Nú mun kostur baðs, en ósýnt þykkir mér nú, hversu um mjöðdrykkjuna ferr.“ Ok gekk hann eigi út. (Guðmundar saga dýra). 1 Steinbjarnartungu kom maðr um nótt- ina ok tók glæðr af arni. Kona ein spurði, hvat eldrinn skyldi. „Til Bæjar,“ segir hann, „at elda Þorvaldi bað.“ (Þarna var Þorvaldur Vatnsfirðingur brenndur inni, aðfaranótt sunnudags 6. ágúst 1228). Ok um kveldit, er biskup var genginn til svefns en þeir til baðs, er þat líkaði, þá var sleginn dans í stofu. ... Þá kom Jón
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.