Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Blaðsíða 110

110
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
merkjum og fyrir 25 árum, og ekki sé ég neina ástæðu til að halda,
að rústirnar séu neitt óskýrari nú en þegar Daniel Bruun skoðaði
þær 1897. Dómur minn um rústirnar nú er mjög hinn sami og áður.
Húsin 1 og 2 eru örugglega hús, en um hin má efast. Stóra bungan,
sem Bruun taldi með hálfum huga að kynni að vera húsaþyrping,
sjá 2.4, fannst mér enn sem fyrr ekki þessleg, að þar væru húsa-
tóftir, en þó verður því ekki neitað, að einhver mannaverk kynnu
að leynast þar undir. Ómögulegt er að skera úr því nema með tals-
verðum grefti. Aðrar rústir, sem Bruun tölusetur og teiknar, sjá
bls. 113, eru óverulegar og fullkomlega vafasamt, hvort verið hafa hús.
Garðlög, sem hann virðist sýna á uppdrættinum, held ég að séu
tilhæfulaus með öllu. í heild sinni er þessi rústastaður ekki tilkomu-
mikill, en þó er hann forvitnilegur svo óralangt inn til dala og yfir-
bragð allt er mjög fornlegt. Að órannsökuðu máli mundi verða sagt
að þetta virtist vera frá miðöldum eða fornöld eftir núverandi út-
liti að dæma. öruggar heimildir eru fyrir því, að Skagfirðingar líta
á Hraunþúfuklaustur sem fornan eyðistað þegar 1713, sbr. 2.0.
2. Heimildir.
2.0. Langelzta heimild um Hraunþúfuklaustur er Jarðabók Árna
Magnússonar og Páls Vídalíns IX, Kph. 1930, bls. 144, skrifuð 13.
maí 1713:
„Hraunþúfuklaustur heitir hjer í afrjettinni. Þar sjest lítið
til girðínga og tóftaleifa mikillra, so sem þar hafi stórbýli verið.
Ekkert vita menn til þess, nema munnmæli segja, að í þessu
plátsi skuli fundist hafa klukka sú, sem er á Goðdölum. Þetta
land er í afrjettinni og brúkast frá Hofi so sem hennar eigið
land“.
Strax neðan við þetta stendur í jarðabókinni svofelld klausa:
„Tvennar girðingar sjást hjer enn, sem, ekki er nafn gefið;
meinast verið muni hafa þrælsgerði".
I íslenzku útgáfunni af greinargerð Daniels Bruuns (sbr. 2.4, bls.
59) er þetta látið fylgja klausunni um Hraunþúfuklaustur, eins og
það ætti við þann stað, og hið sama gerir Margeir Jónsson (sbr. 2.8,
bls. 178). En þetta er ekki rétt. Jarðabókin er aðeins að klykkja út
eyðibæjatal Vesturdals með því að nefna tvo ónafngreinda (og í
bókinni óstaðgreinda) staði í dalnum. Þessara tvennra girðinga er því
ekki að leita í Hraunþúfuklaustri.
Ummæli jarðabókarinnar eru að sjálfsögðu eftir Skagfirðingum.