Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Blaðsíða 55

MELTEKJA Á HERJÓLFSSTÖÐUM í ÁLFTAVERI
55
bytta með botni, sem var þéttnegldur með hausstórum nöglum, sem
ekki voru kafreknir. Hún var heimasmíðuð, heldur víðari við op
en botn.
Eldstæði var í norðurkarmi sofnhússins, aðeins sem lægð eða hola
í gólfi innan við ,,dyr“ karmsins. Moldargólf var í húsinu.
Kampar voru hlaðnir fyrir norðurkarm sofnhússins. Þeir mynd-
uðu dyr inn að eldstæðinu. Kamparnir voru hlaðnir úr hraungrjóti
að neðan en kekkjum (svo) að ofan og voru um tvær álnir á hæð.
Sofnstæðið var yfir eldstæðinu, nokkurs konar trépallur, sem mynd-
aði loft í norðurkarminum. Sett var yfirgerzla á dyrnar að eldstæð-
inu. Tvö tré voru lögð frá dyrakömpunum norður í gaflaðið. Trén
nefndust sofntré. Þau skiptu sofnstæðinu í þrjá jafna hluta. Þvert
á þau og frá veggjum á þau var raðað til skiptis trérenglum, sem
nefndust marcvr. Milli mara voru 5—6 tommur. Haft var dálítið op
frá yfirgerzlu dyranna að mörunum, gert til þess að þurrka þar á
eldiviðinn. Marar voru rifnir niður úr rekaspýtum. Sömu spýtur
voru notaðar í sofnstæðið frá ári til árs, enda alltaf þurrar. Sofn-
stæðið fylgdi allt í kring kampahæð og var því um tvær álnir frá
gólfi.
Breiður úr melstöngum voru lagðar ofan á sofnstæðið. Þær nefnd-
ust fláttur. Byrjað var á því að leggja saman fjórar melstangir, sem
festar voru saman á tveimur stöðum, neðan við öxin og ofan við
stélin. Til þess voru notaðir langir spottar úr hampi. Aðrar fjórar
voru festar við fyrstu stangirnar. Ekki var hnýtt að stöngunum
en böndunum brugðið utan um. þær. Með þessum hætti var haldið
áfram koll af kolli þar til komin var hæfilega löng flátta eða breiða
til að leggja þvert á marana milli veggja. Byrjað var að leggja inn
að gaflaði. Stélin á fyrstu fláttu, sem lögð var, voru látin vísa inn
að gaflaðinu. Öxin á næstu fláttu voru sköruð inn á fyrstu fláttuna.
Öxin á þriðju fláttu voru sköruð á stélin á annarri. Á síðustu fláttu
lágu stélin út að kömpunum á sofnstæðinu, á yztu mara.
Nú var sofnhúsið að öllu búið undir það, að hægt væri að byrja
að kynda sofn.
Kynding. Vel troðnir tveir tunnusekkir af óverkuðu komi þótti
hæfilegt í einn sofn. Aldrei var kyntur nema einn sofn á dag. Alltaf
var það sami maður, sem. kynti þann og þann sofninn.
Byrjað var á því að opna reykopið yfir sofnstæðinu. Melkorninu
var hvolft úr pokunum niður um reykopið og niður á sofnstæðið.
Verkið við að koma korninu þarna fyrir var nefnt að bera á. Ofan