Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1991, Page 30

34
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
hann er eldri, gæti annaðhvort verið keyptur á Eyrarbakka 1884 eða aust-
anlands og þá áreiðanlega fyrir aldamótin 1900. Rokkinn átti Málfríður
Sveinsdóttir, húsfreyja að Hátúnum í Skriðdal (d. 1912).155 Um rokkinn í
Minjasafninu á Burstarfelli (18. mynd) er vitað að hann var keyptur í kaup-
félaginu á Vopnafirði 1934, og átti hann Guðfinna Þorsteinsdóttir (skáld-
konan Erla) á Teigi.156 Nokkrir rokkar af þessari gerð komu þá í
Vopnafjarðarhrepp, meðal annars að Skógum. Rokkur Guðfinnu var alltaf
nefndur „norski rokkurinn" og sama máli gegndi um hina og einnig um
rokk með hliðarhjóli sem kom að Möðrudal á Fjöllum milli 1930 og 1940.157
Norskur rokkur með hliðarhjóli sem kom í Bakkafjörð um líkt leyti, þ.e.
fyrir um 50-60 árum, var hins vegar aldrei nefndur sérheiti, aðeins rokkur.
Rokkur þessi, sem ber norskt framleiðslumerki, er í einkaeign í Skógum
undir Eyjafjöllum,158 en höfundi er ekki kunnugt um útlit hans af eigin
raun.
Um rokkana fimm með hliðarhjóli í Byggðasafni Vestfjarða er það að
segja, að aðeins þremur þeirra virðist hafa fylgt skotrokksheitið. Sá fyrsti
þeirra kom til safnsins líklega 1957; en um hann segir aðeins í safnskrá að
hann sé gamall skotrokkur „í ágætu standi" og að gefandinn sé „Vagn-
fríður frá Höfðaströnd, Bolungarvík." Annar þessara skotrokka var gefinn
safninu um 1961 af Guðmundi Pálssyni, að öllum líkindum Guðmundi
Pálssyni frá Látrum í Aðalvík.159 Þriðja rokkinn, skráðan sem „skotrokkur
Elínar Helgadóttur" eignaðist safnið um 1968, líklega frá Dvergasteini í
Álftafirði, gefinn af Sigríði Valdimarsdóttur. Um hina rokkana tvo er það
að segja að annar, sagður „rokkur af útlendri gerð," er frá Bolungarvík,
gefinn safninu af Rósu Falsdóttur þar í bæ um líkt leyti og fyrsti skotrokk-
urinn barst; hinn rokkurinn, sem barst safninu 1991, er enn óskráður.160
Enn skulu nefndir tveir rokkar með hliðarhjóli, báðir af Vestfjörðum, úr
Isafjarðardjúpi, og báðir í einkaeign. Samkvæmt heimildum munu þeir
varla yngri en um 100-110 ára annar og um 90 ára hinn, og virðist heitið
skotrokkur hafa fylgt þeim báðum um langan tíma, ef til vill alla tíð. Eftir
myndum að dæma eru þeir nauðalíkir; um uppruna annars skortir upp-
lýsingar, en hinn er líklega norskur. Fyrri rokkurinn er í eigu Sesselju Ein-
arsdóttur Bjarnason frá Isafirði (f. 1904), nú til heimilis í Danmörku (19.
mynd). Hefur Sesselja tjáð höfundi að rokkurinn sé „innan úr Djúpi."
Fékk Sesselja rokkinn hjá mágkonu sinni, Halldóru Sæmundsdóttur (f.
1886), en móðir Halldóru hafði átt hann á undan henni. Halldóra var gift
Bjarna Einari Einarssyni, hálfbróður Sesselju (f. 1874), og bjuggu þau hjónin
í Ogurnesi við Djúp 1914-1930.161 Um uppruna rokksins er ekki vitað nán-
ar, en geta má þess að í heimild segir frá innfluttum norskum skotrokkum
við Isafjarðardjúp og ennfremur að Herlufsen nokkur, einn þeirra norsku