Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1991, Page 34

38
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
1981), bls. 5; Sven T. Kjellberg, „Att spinna. Tekniska och kulturhistoriska utvecklings-
linjer," Kulturen. En Ársbok (Stockholm, 1942), bls. 68.
19. Dalgaard, bls. 58; og Marta Hoffmann (1991) bls. 69, 70. mynd, og 73.
20. J. Chr. Svabo, lndberetninger fra en Reise i Færoe 1781 og 1782 (Kobenhavn, 1959), bls. 281;
Arne Thorsteinsson og Jóan Pauli Joensen, „Myndirnar hjá Born. Klædi og útsjónd,"
Mondul, 3:3:9,1977; og Jóan Pauli Joensen, Fðröisk folkkUltur (Lund, 1980), bls. 149 og 152.
Svabo notar ekki heitið spunalag heldur kjolrokkur um rokkinn og útleggur það á dönsku
Hjul-Rok.
21. Hoffmann (1942), bls. 16-18; og idem (1969), bls. 285. Sjá umræðu hjá Baines, bls. 50 og
neðanmálsgrein þar. Um aðra skoðun á uppruna danska heitisins skotrok sjá Lise Warburg,
Spindebog (1. útg. 1974; [Kobenhavn], 1976), bls. 100-101; sbr. Warburg og Friis (1975), bls.
16.
22. Hoffmann (1942), bls. 17, þar vísað til I. C. Svabo, Foroyaferðin 1781-1782 (Torshavn, 1924),
sbr. idem (1959), bls. 281: For at fuldkomme Uld-Manufacturet, og især Strompe- Arbejdet,
indkaldede man i Christ. 5t Tid [1649-1699] 2de Hætlændere, en Mand og en Kone, som lærdte
lndbyggerne at spinde paa Skot-Rokke. Um hin tvö mismunandi ártöl, 1671 eða um 1695, sjá
Hoffmann (1969), bls. 287 og 291, 19. tilvitnun, þar vitnað til Nelson Annandale, The
Færöes and Iceland (Oxford, 1905), bls. 193 (1671); og Sverri Dahl, „Husflid, Hdndværk og
Redskaber," Færöerne, I (Kobenhavn, 1958), bls. 318 (um 1695). foensen, bls. 149, hefur seinni
tímasetninguna og segir að rokkurinn Imfi flust til Færeyja frá Shetland eller Skotland. Þess má
geta að fótstignir spunarokkar (sjá infra) sem Svabo (1959), bls. 284, nefndi Fod-Rokke,
„fótrokka," og óskaði að Færeyingar tækju upp, náðu aldrei útbreiðslu á eyjunum, heldur
hélt skotrokkspuni velli alla tíð. Hefur hann verið þar karlmannsverk, og á einni af
mörgum táknrænum þjóðlífsmyndum á Færeyjakorti frá 1791, eftir Christian Ludvig
Ulrich von Born, í Det kgl. Sokortarkiv í Kaupmannahöfn, sbr. Bárður Jákupsson, „Mynd-
irnar hjá Born," Mondul, 3:3:3, 1977, er sýndur karlmaður við þennan starfa, sbr. Thor-
steinsson og Joensen, bls. 9; og Joensen, bls. 150.
23. Hoffmann (1969), bls. 285; og idetn (1991), bls. 157. Heimildin frá 1607 er elst heimilda
um orðið skotrokkur í Danmörku.
24. Hoffmann (1969), bls. 285 og 291, 16. tilvitnun, þar sem vitnað er í H. P. Hansen, Spind
og bind (Kobenhavn, 1947), bls. 37 og áfr.
25. Hoffmann (1942), bls. 10: Skotterok: Er en rok med et stört hiul som úld spindes pá. Rhombus
major, en í uppkasti að handritinu segir: Colus major. Er en rok med et stórt hiul som bruges i
Manufakturhuse. Sbr. idem (1969), bls. 285 og 291, 14. tilvitnun, „'Geheimeraad Moths
Ordbog/ G/. Kgl. Saml., 769 fol. XIX."
26. Hoffmann (1942), bls. 12-14 og 16-18; idem (1969), bls. 285, 287 og 289; og idem (1991), bls.
74.
27. Hoffmann (1945), bls. 129. Nefna má að fyrir 1909 var handknúinn skotrokkur skráður í
safnskrá byggðasafnsins á Þelamörk í Noregi sem „skotrokkur eða rokkur að skoskri
fyrirmynd eða uppruna," sbr. Hoffmann (1991), bls. 74.
28. Hoffmann (1942), bls. 13, 4. mynd. í Þjóðfræðisafni Þjóðminjasafns fslands, Þjms. Þjfrs.
4, er færeyskt hjól af þeirri gerð af skotrokk; eignaðist safnið það 1882, en aðrir hlutar
rokksins virðast glataðir.
29. Hoffmann (1991), bls. 69-73, sbr. 69, 79. mynd, 71, 81. mynd, 72, sbr. texta með 82. mynd,
og 72, 83. mynd.
30. Kjellberg, myndir á bls. 64-65. Skotrokkur með tveimur mjóum gjörðum er í Kultur-
historiska Musect í Bunge á Gotlandi, sjá John Kronborg Christensen, „Lunderhagestugan
pá Bungemuseet - en storbondes bostad frán omkring 1600," Gotlándskt Arkiv (Uddevalla,
1988), bls. 104, 16. mynd.
31. Hoffmann (1942), bls. 12; idem, (1969), bls. 286. Skotrokkur á danskri stungu frá 1812 er
af síðastnefndu gerðinni, sjá Hoffmann (1991), bls. 73, 84. mynd.