Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1994, Page 30

34
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
moldina úr dorminum í miðjan kirkjugarðinn og breytt herberginu í borð-
stofu og eldhús. Að baki þeim byggði hann kamar og lét ræsið snúa í kirkju-
staðinn/ Sjá má að virðing hans fyrir klaustrinu og hinum gamla kirkju-
sið hefur verið mjög takmörkuð. Húsin í Viðey gætu, samkvæmt þessu, hafa
verið endurbyggð eftir siðbreytingu og þá sennilega skipt um byggingastíl
enda gefur vitnisburður fornleifanna í Viðey það eindregið til kynna.
118. og 19. aldar úttektum og frásögnum um Viðeyjarklaustur, þ.e. tals-
vert eftir að klausturlifnaður lagðist af þar, kemur einatt fram að hvergi
sjáist merki eða leifar klausturrústanna, sem gæti verið sönnun þess að
þær hafi hreinlega verið máðar út og byggt á þeim. Þegar Árni Magnús-
son og Páll Vídalín voru að störfum við jarðabókina á árunum 1702-1712
fundu þeir til að mynda engin merki klausturhalds í Viðey." Annað dæmi
er að þegar áhugi manna á fornleifum fór að vakna fyrir alvöru snemma á
19. öld voru prestar landsins látnir safna saman vitneskju um fornminjar
hver í sinni sókn. Viðey var hér engin undantekning og segir Magnús
Stephensen í bréfi að hann hafi gert allt sem í hans valdi stóð til að leita
uppi gömul minnismerki eða fornleifar um hið fræga ábótasetur og virðu-
lega klaustur í eynni en ekkert fundið. Hann segir ennfremur að grunnur
kirkjunnar sé gleymdur eftir að staðurinn var byggður upp að nýju árið
1776. Undir bréfið skrifar hann: VIÐEYJARKLAUSTRI, þann 10. sept.
1818.23
Fornleifarannsókn
Fornleifauppgröfturinn í Viðey hefur nú staðið yfir í rúm átta ár. í
fyrstu var rannsóknarsvæðið u.þ.b. 374 m2 stórt og lá samhliða Viðeyjar-
stofu og kirkju. ' Nú er rannsóknarsvæðið u.þ.b. 900 m2, þó er enn stórt
svæði ókannað.
Rannsakaður hefur verið hluti kirkjurústar, sem er talin vera frá mið-
öldum, og grafreitur í tengslum við hana. Norðan Viðeyjarstofu hefur
hluti af rústum gangabæjar verið rannsakaður. Það eru hluti ganga og
íveruhús beggja vegna þeirra, meðal annars hús sem túlkuð hafa verið
stofa, búr og ónstofa."" Undir eystri hluta gangabæjarins fannst rúst skála
með langeldiÁ Að undanförnu hafa verið að koma í ljós veggjabrot undir
norðanverðum bæjargöngunum, sem tengjast þeim ekki og hafa einnig
aðra stefnu en aðrar rústir sem rannsakaðar hafa verið í Viðey.
Nýfundin rústabrot2'
Veggjabrotin nýfundnu eru tvö og stefna eins (2. mynd). Annað þeirra
liggur á ská undir og meðfram norðurvegg stofunnar. Báðir þessir veggir