Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1994, Page 108

112
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
(bls. 7-9 og 11-14) og leggur áherslu á nauðsyn þess að beita bæði þverfag-
legum vinnubrögðum og séráherslum þjóðháttafræðinga í því sambandi
(bls. 10). Virðist af saman lögðum ummælum hans í þessu efni mega fá
nokkuð glögga mynd af rannsóknarviðhorfum hans.
Loks er það auðvitað, að höfundi hefur tekist misvel að fullnægja hefð-
bundnum kröfum í ýmsum atriðum, eins og vikið verður að hér á eftir. I
því atriði á rit hans þó ekki síður sammerkt með „hefðbundnum doktors-
ritgerðum" en alþýðlegum fræðiritum! Sérstaklega koma ágallar ritsins
fram í því, að höfundur afmarkar viðfangsefni sitt tæplega með nægilega
skýrum hætti. Þá setur hann rannsóknir sínar vart í nægilega vítt rannsókn-
arsögulegt samhengi. í Inngangi (bls. 7-9) lýsir höfundur vissulega ræki-
lega, hvernig Saga daganna tengist fyrri rannsóknum og ritsmíðum hans
sjálfs á sama sviði. Þá gerir hann grein fyrir eldri efnissöfnun hér á landi,
könnunum og ritsmíðum (11-12). Hins vegar er ágalli, að höfundur gerir
hvergi grein fyrir rannsóknum í öðrum löndum á hátíðum og merkisdög-
um og setur verk sitt þar með ekki í almennt rannsóknarsögulegt sam-
hengi. Gerir þetta mat á samsvörun þess við nýjustu þekkingu og fræðileg
viðhorf á viðkomandi sviði torveldara en vera þyrfti.
Verður nú vikið að nokkrum almennum atriðum varðandi rannsóknir
doktorsefnisins og riti hans Sögu daganna sérstaklega.
Almennar athugasemdir
í rúma þrjá áratugi hefur Árni Björnsson stundað umfangsmiklar rann-
sóknir á tilhaldsdögum ársins. Bók hans, Saga daganna, er mikilvægur
áfangi þeirra rannsókna. Áður hafa niðurstöður þeirra verið settar fram í
fjölda bóka og vísindalegra ritgerða, er fjalla um einstakar hátíðir og við-
fangsefni, er þeim tengjast. Nægir í því sambandi að minna á bækurnar Jól
á íslandi (1963), Þorrablót á íslandi (1986) og Hræranlegar hátíðir (1987)
sem og þann mikla fjölda greina, er Árni hefur birt t. d. í Árbók Hins íslenska
fornleifafélags, þar sem hann fjallar meðal annars um eldbjargarmessu,
sem ber einmitt upp á daginn í dag, geisladag, sumardaginn fyrsta og
þjóðminningardaga. Að öðru leyti skal vísað í ritaskrá Árna Björnssonar á
bls. 716-717 í fram lögðu riti. Saga daganna (1993), sem er stærsta verk
höfundar til þessa, verður að skoðast sem sjálfstætt verk, þó höfundur hafi
áður fengist við ýmislegt, sem þar kemur fram. Til dæmis er mikið áður
óþekkt efni kynnt, ný sjónarhorn lögð til grundvallar og nýjar niðurstöður
birtar.
Árni Björnsson hefur með rannsóknum sínum gerst brautryðjandi í því
að fræða almenning um íslenska þjóðmenningu. Þetta hefur hann gert í
bókum, greinum og erindum á breiðum vettvangi. Rit hans, Saga dag-