Eimreiðin


Eimreiðin - 01.05.1902, Page 43

Eimreiðin - 01.05.1902, Page 43
123 ins, standa rneir eða tninna í sambandi við truar- og siðahug- myndir þjóðarinnar, sem landskirkjan hefur verið að innræta lýðn- um allan hinn umliðna þúsund ára tíma. Gleymi stjórnfræðingur- inn þeim gjöranda, sem heitir lífsskoðun fólksins, fer hann fram hjá þeim frumpörtum, sem fyrst af öllu þarf við að miða. I nýrri franskri bók rannsakar höfundurinn Léon Bazalgette rætur alls þess volæðis, sem fósturjörð hans fellur í dýpra og dýpra, að því er flestum sýnist, þrátt fyrir allan glóandann ofan á. Hann svarar spurningu sinni óhikandi svo: »Afturför Frakk- lands meðal Evrópuþjóðanna, er fyrst og fremst að kenna þeim glæp þjóðarinnar, að hún hafnaði siðabótinni forðum, og horfði aðgjörðalaus á, er hún varð að kafna í blóði.« Hann full- yrðir þó, að hann sjálfur fylgi engri trúarjátning. En í niðurkúgun siðabótarinnar á 16. öld kvaðst hann sjá tildrögin til þess, að bylt- ingin á 18. öldinni snerist í fornt alræði (Cæsarisme). Fólkið hafði sjálft lamað hendur sínar, þegar það tveim öldum áður svínbeygði sig undir páfaveldið. Siðabótin var andastefna frjálslyndis og dreng- lundar, sannleiksástar og námfýsi. Rót hennar var hreinskilni og samvizkusemi, en hatur á skinhelgi, falsi og fláræði. Par sem rómverska kirkjan svínbindur samvizkur manna, veitir siðabótin rétt til rannsókna. Og þær þjóðir, sem báru auönu til að hrinda af sér hinu andlega oki, hafa síðan sótt fram í siðmenning og eru nú öndvegisleiðtogar mannkynsins, meðan hin kaþólsku ríkin, og sérstaldega Frakkland, sem áður fór fyrir, sýkist og sjatnar meir og meir. En þegar hinn djarfi og einarði höfundur tekur oss Dani fram, sem einhverja hina fremstu þjóð, sem hrundið hafi af sér hlekkjum miðaldanna og lögfest hjá sér rétt og skyldu allra rannsókna, finst oss, sem hann fari lengra, en leyfilegt er, og að þar beri oss fremur blygðun vors andlitis. Samt er það satt og rétt, að í hinni seinvöktu vitund um þennan rétt og þessa skyldu býr lífæðin eða hjartaslagið í þeirri voldugu hreyfing, sem kallast umbóta-hreyfing, el-cki einungis í trúarefnum, heldur og í öllum allsherjarefnum, sem heiti hafa. Frá henni hafa runnið og renna ódáinsstraumar, sem síðan hafa vakið afl og áræði þeirra þjóða, sem siðabótina tóku. Pennan brunn má meö engu móti byrgja. Og frá þessu sjónarmiði á og hlýtur hin lútherska landskirkja vor, »þjóðkirkjan«, að athugast og dæmast af öllum dönskum

x

Eimreiðin

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.