Aldamót - 01.01.1894, Page 35

35
að láta æfl sinni vera lokið. Það stendur í mann-
anna valdi að láta mannfjölguninni vera lokið. Ef
hún hættir, deyr mannkynið út af sjálfu sjer. En
í rauninni fáum vjer ekki vitað, hvort það mundi
reynast einhlítt meðal. Því ske mætti, að hinn
blindi vilji í annað skipti fái svo sterka þrá til
lífsins, að hann steypi sjer niður í tilveruna og það
verði til nýrrar kvalar og sársauka fyrir fjölda af
nýjum verum.
Þannig hljóða nokkrar af hinum einföldustu
setningum þessarar heimspeki. Menn þurfa ekki að
vera bókmenntum heimsins nú á tímum mikið kunn-
ugir til að skilja, hvílík undra-áhrif þessi heimspeki
hefur haft. Allur reafisfa-skáldskapurinn er eins og
af henni borinn. Þar er einlægt verið að lýsa hinni
hryggilegu hlið lífsins og þegjandi gengið út frá því,
að engin önnur bjartari hlið sje til. Þar er allt
sársauki, en engin gleði, ekkert til að fagna yfir,—
allt fer illa, endar í örvænting. Sorgarleikur lífsins
er svo opt látinn enda með sjálfsmorði.
I nánu sambandi við þessa örvæntingar-lífs-
skoðun í heimspeki og skáldskap standa ýmsar
hinna einkennilegustu hreifinga nútímans. Jeg ætla
að nefna AnarJcista og Soáalista. Þeir virðast hvor
öðrum gagnstæðir. Því Anarkistar fara fram á, að
bæta úr böli mannfjelagsins með þvl, að afnema
alla stjórn, velta öllum stjórnum landanna úr sessi,
láta hvern einstakling stjórna sjer sjálfum, hefja
algjört stjórnleysi í hásætið. En Socialistar fara
fram á, að allt sje fengið stjórn landanna í hendur,
enginn eigi neitt, stjórnin allt, enginn vinni fyrir
sjálfan sig, en allir fyrir stjórnina, enginn sjái fyrir
sjer og sínu hyski, en stjórnin fyrir öllum. I raun-
3*