Aldamót - 01.01.1894, Síða 86
86
maðr, sem borið er eitthvað ljótt á brýn, er hann
veit sig sekan í. Margopt lætr hann sjer ekki
nægja að neita því, heldr verðr hann líka bálfjúk-
andi vondr.
Það er stórlega gleðileg hugsun, þetta, að maðr-
inn skuli neyðast til að bera sannleikanum vitni,
hvort sem hann er honum meðmæltr eða mótmæltr.
Það sýnir vald það, sem sannleikrinn hefir yfir oss.
Og það sýnir hið innra samband, sem er á milli vor
og sannleikans, sannleiksþörfina hið innra hjá oss,
sem krefst þess, að sjer sje fullnægt. Og mun betr
verða sýnt fram á þetta.
Spurningin »hvað er sannleikr?« er söguleg
spurning, eins og allir vita. Og hið undarlega er,
að hún stendr í sambandi við mann einn, sem sann-
leikrinn átti ekki upp á háborðið hjá. Guðspjalla-
maðrinn Jóhannes hefir spurninguna eptir Pílatusi.
En Pílatus spurði þó eiginlega ekki. Hann hreytti
að eins út sjer spurningunni í skopi, blönduðu með-
aumkvun. Hann var ekki að leita að saunleikanum.
Og er all-búið, að hann hafi aldrei fengizt við það.
Hann var einn hinna andlegu uppblásnu oddborgara,
sem láta sjer standa á sama um sannleikann. Það
er einkenni þeirra, sjerstaklega á oddborgalegum
tímabilum, að þeir þeyta um sig spurningum, sem
aðrir hafa glímt við og þreytzt við, en þeir hafa
ekki snert við hinum minnsta fingri sínum, þótt
þeir láti sem þeir hafi rannsakað þær allar til botns.
Hvergi lýsir oddborgarinn sjer betr en í afstöðu
sinni til sannleikans. Iiann ypptir aldrei öxlum
eins kæruleysislega eins og þegar drepið er á það
atriði.
Á dögum Krists var aldarfarið i hæsta máta