Aldamót - 01.01.1894, Page 112

112
ekki reynzt mönnum fávísari nje hið guðlega síðr
orðið við hæfi mannsins en það, sem upp fundið er
af mönnum.
Aðr en jeg lýk máli mínu, leyfi jeg mjer að
leiða athygli að vitnisburði tveggja manna. Annar
þeirra er enginn kirkju- eða kristindómsraaðr; hinn
þar á ínóti er hvorttveggja. Jeg tilfæri þá fyrst
orð eptir Ibsen, skáldið norska, úr leikriti hans
»Rosmerholm«. Rosmer prestr, sem misst hafði trú
sína, segir þar á einum stað: »Aldrei framar mun
jeg lifa í sælunautn þeirri, sem gerir þeim, sem
lifir, svo ósegjanlega inndælt að lifa«. Rebekka spyr
hann, hvað það sje. Hann svarar henni: »Hin sæla
sakleysismeðvitund«. Að hann vantaði þessa með-
vitund, en fann til sektar sinnar, svipti hann allri
djörfung og ánægju. Fyrir þá sök fannst honum sjer
ómögulegt að vinna að þvi, sem þó hafði verið hið
mikla endimark lífs hans, að lypta mönnum and-
lega og gera þá að: «glöðum og andlega tignum
mönnum«. Hann sjálfan vantaði þann »sálaraðal«,
þá andans tign, sem þann þurfti til þess, að geta
gjört aðra menn »andlega tigna«. Hann gat ekki
hrundið frá sjer sektarmeðvitundinni eða hrist hana
af sjer. Og hann lýsir yfir því, að það sje einmitt
skilyrðið fyrir því, að maðrinn geti verið glaðr eða
átt »gleðina, sem gerir hugina tigna*.
Hjer lýsir sjer tilfinningin fyrir þvi, hvað það
sje, sem að manninum gangi, og hvers hann þurfi
með. En nú er það einmitt kristindómrinn, sem
gefr anda mannsins þessa »tign«, þennan »aðal«,
sem hann sjálfr ekki hefir. Hann færir manuinum
gleðina, sem gerir »hugi mannanna tigna*; þvi að
hann tekr á burt þunga sektarinnar með því að