Réttur - 01.02.1925, Blaðsíða 29

31
k/eilur
bo rgaranna og hagfræði jafnaðarmantia er um þefla atriði.
Borgaralega hagfræðin ruglar þessum hugtökum í raun og
veru saman. Marx heldur því nú fram, að vöruverð geti
enganvegin verið mælikvarði á verðmæti. t3að er framboð
og eftirrpurn, sem sk?pnr vöruverðið. Varan er framleidd
fyrir markað, en ekki sanrkvæmt þörfum mannanna. Vöru-
verðið er komið nndir framleiðslumagni, kaupgetu og mark-
aðífkringurrs'æðum. það er því um að gera fyrir framleið-
endur auðvaldsins, að vinna bug á kepp'nautum sínum og
leggja undir sig markaðsutndæm1.
Auðvaldssk'pulagið er þessvegna einskonar »samræmi mót-
setninganna», ekki einungis milli sljettanna, heldur einnig milli
hagsmunaflokkanna inttan hinnar ríkjandi stjettar, og þessar
mótsetningar vaxa stöðugt uns þær sprengja það í mola.
I5ess vegna eru nýlendupóldík, drollntmarstefna, styrjaldir og
byll ngar ólijákvæmilegar afleiðingar auðvaldsskipulagsins.
Bess vegna hlýtur það líða undir lok.
Vöruverð getur ekki verið mælikvarði á verðmæti. Vjer
verðum að athuga ttvað skapar verðrræti. það er augljóst
að það er vinnan, og Iilýtur hún því að vera rjeltur mæli-
kvarði. (Þessi skoðun var fyrst vísindalega rökstudd af hinum
klassisku hagfræðitigum borgar.anna í Englaudi, Adam Smith
og R cardo) Maix reiknar verðmæti í vinnustundum. Verð-
mæti vörunnar miðast við þann fjölda vinnustunda, sem fór
til að framleiða hana. Resú skilningur á verðmæti leiðir af
sjer annað iuigtak, setn kastar nýju Ijósi yfir auðvaldsskipu-
lagið. Retla hngtak er verðmætisaukinn (Mehtwert). Verð-
inæti vinnukraflsins miðast við þann fjölda vinnustunda, sem
fór til að framie'ða lífsviðutværi eða laun verkamannsins.
Framleiðandinn greiðir laun fyrir vintutna og kaupir þvi
verði vimuik aftiun, sem farið hefur til framleiðslunnar. Mis-
muninn á því verðmæti, sem svarar (il vörtttinar, sem fram-
leldd er og þess veiðmætis, sem svírar t l vitinulaunanna,
kallar Matx vcrdniœtisauka.
Kop talisminn í landbúnaðinum er töluvert ólíktir auðvald-
inu í öðrum alvinnugreinttm. Munuriun er aðallega í því