Réttur - 01.02.1925, Side 32

34
Pjetiut
einkar þungt niður á fátækum bændum. Fátækir leiguliðar
eru því tíðast einungis að nafninu til framleiðendur. í raun-
inni rennur ágóðinn af vinnu þeirra í vasa annara nákvæm-
lega á sama hátt og launaðra verkamanna.
Eignarrjettur á jörð er í raun og veru ekki annað en einka-
leyfi til atvinnureksturs, yfirráð yfir þeim skilyrðum, sem
landbúnaðarframleiðslunni eru sett af náttúrunnar hendi, og
setur henni þannig takmörk, sem eru miklu þrengri en hin
náttúrlegu takmörk.
Geri leiguliði jarðabætur, hefir hann með vinnu sinni skap-
að arðberandi auðmagn, sem fylgir jörðinni og verður eign
jarðeiganda, þegar leigusamningnum er sagt upp. Geri leigu-
liði t. d. þær endurbætur á túni, að það gefur af sjer helm-
ingi meiri töðu en áður, er hið endurbætta tún eign jarðeig-
anda, og næst er hann selur það á leigu, tekur hann helm-
ingi meira afgjald. Eignarrjetturinn á jörðinni er nú orðinn
meira en einkaleyfi, hann er nú orðinn að eignarrjetli á raun-
verulegu arðberandi verðmæti. Einkaleyfi jaiðeiganda hefir
þannig fengið honum auðmagn í hendur fyrirhafnarlaust, og
helmingur jarðarafgjaldsins er nú ekki annað en vextir af
þessu auðmagni.
Þess var áður getið, hvaða áhrif kreppurnar hefðu á land-
búnaðinn. Kreppurnar eiga sjer ýmsar orsakir. Síðan ófrið-
inn mikla hefir staðið yfir hörð landbúnaðarkreppa, sem skerpst
hefir ár frá ári. Þessi kreppa er mjög tilfinnanleg í öllum
kapitalistiskum bændalöndum og hefir orðið til þess, að bænd-
ur hafa flosnað upp hrönnum saman, t. d. í Bandaríkjunum
svo hundrað þúsundum skiftir. Ástæðan er sú, að hlutfallið
milli verðs landbúnaðarafurða og iðnaðarafurða hefir raskast.
Samtök atvinnurekenda og einkaleyfi hafa verið þess megn-
ug, að halda vörunni í miklu hærra verði en svarar til frjálsr-
ar samkepni. T. d. Stinnes-fjelagið þýska, sem gersamlega
hefir unnið bug á samkepninni innanlands og verið einrátt
um vöruverðið. Iðnaðarafurðunum hefir þannig »með valdi*
verið haldið í háu verði. í landbúnaðinum getur ekki verið