Réttur - 01.02.1925, Page 36

38
Rjettur
engin ný bóla. Um 1870, þegar jafnaðarmensku-hreyfingin
barst til Danmerkur, var stefna sú af flestum talin óalandi og
óferjandi. En nú situr að völdum jafnaðarmannaráðuneyti
þar í landi.
Þó að rekstursráðin sjálf eigi ekki langa sögu að baki, ber
þó þess að gæla, að hugmyndin er í raun og veru ekki ann-
að en nýtt viðhorf á verkalýðshreyfingunni. Fyrir skömmu
síðan voru afskifti verkalýðsfjeiaganna álitin ósæmileg skerð-
ing á ákvörðunarrjetti atvinnurekanda um upphæð kaupgjalds,
vinnutíma o. s. frv. En þegar betur var að gáð, komust
margir að raun um það, að atvinnurekstur, sem ræður af-
komu fjölda manna, á ekki eingöngu að vera háður og hon-
um stjórnað af einstökum gróðamönnum, heldur miklu frem-
ur eigi slík fyrirtæki að vera undirorpin gagnrýni og eftirliti
almennings.
Nokkurskonar undanfari hinna eiginlegu rekstursráða má
telja skipun trúnaðarmanna (Tillidsmandssystemet) af hálfu
verkalýðsins í ýmsum iðngreinum í sumum nágrannalöndun-
um. Pað fyrirkomulag er hjer um bil 25 ára gamalt, og í
því fólgið, að verkamenn hverrar iðngreinar eða atvinnurekst-
urs velja einn trúnaðarmann úr sínum hópi og á hann að
gæta hagsmuna þeirra hjá atvinnurekendunum. En verka-
menn þóttust þrátt verða varir við ýmsa galla á þessu skipu-
lagi. Sérstaklega var verksvið trúnaðarmannsins talið óákveðið
og áhrifalítið, og þar sem aðeins var að ræða um einn mann
í hverri atvinnugrein, var mjög örðugt að fá hæfan mann,
sem bæði hefði reynslu og þekkingu á sem flestum sviðum
atvinnurekstursins, og væri auk þess vel fallinn til samvinnu
við atvinnurekendur. Einnig þótti mjög örðugt að tryggja slíkum
trúnaðarmanni fasta vinnu, ef hann barðist ötullega fyrir kröf-
um félaga sinna, eða verjast því, að honum væri sagt upp
starfinu fyrir litlar eða engar sakir.
Nú skal vikið að upphafi rekstursráðanna erlendis, og saga
þeirra lauslega rakin, í hverju landi fyrir sig. Verður þá
fyrst fyrir hið forna og nýja menningarland