Réttur - 01.02.1928, Blaðsíða 95

Rjettur]
GALDRA-LOFTUR
97
þjóðsagnaritun hans hefir borið, löngu síðar en hann er
horfinn úr lifenda sveit.
En hvað seiddi Jóhann Sigurjónsson að Oaldra-Lofti?
Hví heillaðist hann til að yrkja um hann? Ef leyst er úr
þeirri spurningu, skilst frumhugsun sjónleiksins betur
en áður.
Efnisval er eigi alls kostar heppilegt heiti á því, er
skáld tekur sér efni til um-yrkingar. Oft er sanni nær, að
efni velji skáld en skáld velji efni. Slíkt orðalag er þó
villandi. Efnið kveikir í skáldinu, hrífur hann. Pví Iýstur
sem eldingu í hug honum. Pað verður honum að vitrun
eða skuggsjá. í skuggsjá efnisins kennir skáldið sjálfs sín
reynslu, sorgir og sælu eða skilning sinn á lögmálum
lifs og sálar. Kviknun yrkisefna fer því eftir lífsskoðun
skáldsins, lífsreynslu, hæfileikum og þeirri tegund
listar, er hann er leiknastur í. En stundum virðist sem
fólgin forsjón í, að þau efni berast að rithöfundum, sem
þeir einmitt þörfnuðust og þeim dugðu bezt.
Jóhann Sigurjónsson varð í æsku mjög hrifinn af þjóð-
sögunni af Galdra-Lofti. Er slíkt eigi undarlegt um fæddan
sjónleika-höfund. Oaldra-Loftur í þjóðsögu Skúla Gísla
sonar er hinn válegasti skaðræðismaður. Hann er þar
magnaður fjölkyngi og djöfullegum skelmiskap, logandi
af losta og ástríðum, sturlaður af banvænu hugarstríði,
æfilok hans hroðaleg og fáránlegri ófreski blandin. Er
þjóðsagan all sköpuð af tröll-auknu ímyndunarafli. Er
mikill leikrænn kraftur í frásögninni af særingum Lofts í
veglegasta helgidómi landsins. Alt er hér áhrifaríkt, hroll-
vænlegt, drungalegt. Að næturþeli þylur galdramaðurinn
særingar sínar. Heilög dómkirkjan þrumir þögul sem
leiðin í garðinum umhverfis hana. Pað eykur áhrifin, að
tunglskin lýsir kirkjuna, verpur á hana annarlegum fölva
og huldublæ. Sýning á slíku var likleg til mikilla áhrifa
á leiksviði, ef gera mætti hana þannig úr garði, að
áhorfendur festu nokkurn trúnað á. Slík áhrif voru þó
auka-atriði, smámunir. Eitt sér gat slíkt aldrei laðað
7