Réttur - 01.02.1928, Blaðsíða 88

90 GALDRA-LOFTUR [Rjettur
sitt við gaidramanninn*, sýna ástríður hans, ofsa og æði,
skýra rangsýni hans, yfirsjónir, hrösun og afsprengi
slíks: ógæfu hans og aldurtila.
F*að er satt, að Fjalla-Eyvindur er vænlegri til vinsælda
og því enn líklegri til langlífis en Galdra-Loftur. í Fjalla-
Eyvindi er aðallega lýst tilfinningum, sem einna máttk-
astar eru í mannlegum brjóstum, löngum hafa drjúgast
spunnið og spinna munu »fram á aldanna kvöld* örlög-
þráðu þéirra, hefja mennina ýmist upp til hæstu himna
mannlegrar sælu eða sökkva þeim ofan í neðsta víti
mannlegra kvala. Jóhann Sigurjónsson leikur sér að
hvorutveggja í Fjalla-Eyvindi, sem væri hann sjálfur ásta-
guðinn, en ekki eins dutlungafullur og hann virðist einatt
í mannheimum. Draumþing góðskálda eru lögþing, á
marga lund löggjafarþing. Svo vel tekst skáldinu örlög-
leikur sinn um Eyvind og Höllu, að oss skilst, að stríð
þeirra, örbirgð og einstæðingsskapur hlaut að breyta ást-
um þeirra í heiftúð og gremju. Svo'grátt leikur mannlegt
líf oss öll, bæði konur og karla, þótt í minna broti sé.
Vér vefengjum hvergi frásögn skáldsins. Hvarvetna sýnir
skáldið »náttúrinni sjálfa hana eins og í skuggsjá«, sem
Hamlet kallar »sjónarleiksins eðli og ætlunarverk«, og fer
þar hvergi úr listrænu hófi fram. Fjalla-Eyvindur er í
senn saga af sérstökum söguhetjum og almenn lífssaga.
Hvergi eru jafn-töfrandi atriði í Galdra-Lofti, sem allur
síðasti þáttur Fjalla-Eyvindar og sum atriði í öðrum þætti,
einkum viðtal Eyvindar og Höllu við réttirnar. Fjalla-Ey-
vindur er skýr og auðskilinn, eftir því sem slíks er kostur í
list og lífi. Galdra-Loftur er hins vegar myrkur og tor-
skilinn. Æfi og afdrif aðal-hetjunnar blasa ekki við skoðandi
auga sem ferill og forlög útlaganna, er flýðu á miskunn
miskunnarlausra öræfa og heiðaflæma. Sjónleikurinn um
* Kristján AIbertsson spáir Qaldra-Lofti (í »Skírni« 1920) langlífisá
íslenzku leiksviöi. Hann telur Jóhann þó verið hafa ofmetinn,
bæði á Islandi og í Danmörku.