Réttur - 01.02.1928, Side 92

94
GALDRA-LOFTUK
[Rjettuv
of löng. »Galdra-Loftur« er of stuttur. Hann hefði, að
minsta kostr, getað vaxið á, að skáldið hefði gert hann
Iengri.
En svo hljóðar mikilvægasta gátan, sem Galdra-Loftur
ber upp: Aðalhetja leiksins er ágætlega gefin. Hann er
námsmaður, svo að af ber. Hann sukkar ekki né svallar,
en er stáliðinn og gráðugur í kunnáttu og fræði. Hann
á ágætri aðstöðu að fagna. Hann á fjáðan föður, sem
ekkert sparar honum til menningar, og hann elzt upp á
öðru mesta menningarsetri landsins, biskupssetrinu á
Hólum. Lífið hlær við honum á alla vegu, að því er
virðist. Samt verður hann magnaður ógæfumaður. Hann
verður ekki eingöngu sjálfum sér hin óskaplegasta ógæfa,
heldur verður hann öllum þeim að auðnutjóni, sem hon-
um eru nánastir, föður, æskuvin, ástmeyjum. Skuggann
af óhamingju hans og þeirra verpur á marga þar út í frá.
Hvað veldur slíkum forsköpum? Hversu skýrir skáldið
slikt? Hvað tákna örlög og skammvinnur æfiferill Galdra-
Loft? Eða lyktar ritinu — sem sagt hefir verið — á lokleysu ?
Pessum spurningum verður eigi svarað, nema vér ger-
um oss grein fyrir einkennum og eigindum Galdra-Lofts.
Vænlegt er og til skilnings að minnast þess, að Jóhann
hefir, án efa, skapað Loft meira í líkingu sinni en aðrar
leikhetjur sínar, eins og tekið hefir verið annarstaðar fram.
II.
Jóhann Sigurjónsson er ekki einn höfundur »Galdra-
Lofts«, þótt hann, að réttu, kallist einn höfundur hans.
Eg á hér ekki við þau hversdags-sannindi, að jafnvel hin
frumlegustu rit eru full hugsana, er aðrir hafa hugsað,
og eru því alt af endurtekningar, að nokkru eða miklu.
Verður ekki sízt sú raunin á á þeirri prentöld og ritöld,
sem vér nú lifum á. Hugsun kviknar af hugsun. Hugs-
ana verður aldrei aflað á annan hátt. Hver höfundur á
sér, á menningarvísu, höfund, hversu frumlegur sem
hann er, sem hver mær eða mögur á sér forfeður eða