Réttur - 01.02.1928, Blaðsíða 121

Rjcttur]
GALDRA-LOFTUR
123
öflum (o: á þeim öflum, sem fyrir utan sjálfa þá eru)?
Sigrar vestrænna menningarþjóða í þeirri baráttu eru
sannkallaður galdur. Sífelt þyrstir þær í meiri þekking,
bæði af ást á þekking og þó öllu fremur af hinu, að
aukinni þekking á Iðgum náttúrunnar fylgja á henni aukin
yfirráð. Að sönnu er mjög heilbrigt að hagnýta sér sí-vax-
andi skilning á náttúrunni, kunnáttu og uppfundningar
til að öðlast meira vald. En meðferð og markmið valdsins
skortir mannkærleik og göfgi. Valdaffkn manna og þjóða
rennur af óseðjandi hamingjulöngun, lífselsku og eigin-
girni. í »Lyga-Merði« Jóhanns kveður Njáll Mörð eigi
skilja hin eilífu lög, sem lifi meðal guðanna. (»De evige
Love, som lever hos Guderne, fatter han ikke«). Svipað
fer mönnum og þjóðum (og Galdra-Lofti Jóhanns, að
minsta kosti þangað til um seinan) í menningarstriði sínu.
Eintóm baráttan fyrir valdinu valds vegna, grimm og
girndafull, veitir aldrei raunsannan sigur, heldur hefir
slíkt stríð í för með sér sekt við hin eilífú lög, og brot
á þeim veldur sálardauða og sálarskemd. Er sjónleikurinn
Galdra-Loftur ekki harmleikur slíks valdastríðs og slíks
árangurs þess?
En verður sigur unninn? Finnur Galdra-Loftur menn-
ingar vorrar það, sem hann leitar að?
Leikhetja Jóhanns Sigurjónssonar, Galdra-Loftur, er
þungbúinn á svip ög sinni. Samt andar leikritið Galdra-
Loftur fögrum vonum, þótt ekki sé nema á þeim tæpt.
Hún er fagnaðarboðskapur, sú hugsun, að æðsta valds
verði ekki aflað með sekt. Við skáldauganu ‘blasa þar
ótölulegir útvegir og óþrotleg úrræði. Meinið er, að lítt
hefir verið hirt um að öðlast forráð máttugra hugarafla,
hneppa þau i þjónustu sína, svo að á þann hátt mætti
sigrast á »hinu illa«. En til »hins illa« telur ritið sjálfa
valdagirnina, sem áður er sýnt. En skáldið trúir því, að
þar mætti vinna furðulega sigra, að því er virðist. Loftur
spyr blindan beiningamann, hvort hann sé »viss um«,
að ósk hans (o: að fá sjónina aftur) hafi verið »nógu