Réttur - 01.01.1944, Side 55

RÉTTUR
59
Um það leyti, sem fyrstu kynni hófust með Indíánum og Evrópu-
mönnum, lifðu kynflokkarnir austanmegin Missisippi á frumskeiði
hálfsiðunar, stunduðu nokkra garðyrkju, ræktuðu maís og senni-
lega grasker eða gúrkufrænda og aðra garðávexti. Þessi jarðar-
gróði var mjög mikilsverður þáttur viðurværis Indíánanna, sem
bjuggu í timburhúsum og víggirtu þorp sín. Kynflokkarnir að norð-
vestan — einkum við Kolumbíafljót — stóðu enn á lokastigi villi-
mennskunnar og þekktu hvorki lil leirkeragerðar né ræktunar af
neinu tagi. Pueblo-indíánar Nýju-Mexícó, Mexíkanar, Miðameríkan-
ar og Perúbúar voru hinsvegar komnir á miðskeið hálfsiðunar, þeg-
ar hvítir menn lögðu lönd þessi undir sig. Búið var í kastalalíkum
húsum úr sólhertum tígulsteini eða grjóti og eftir því hvernig farið
var loftslagi og staðháttum ræktuðu Indíánarnir mais og aðrar
nytjajurtii í görðum með áveitukerfi og uppskáru á þann hátt mest
allt viðurværi. Auk þess höfðu þeir nokkur alidýr, Mexikanar kalk-
úna og aðra fugla, en Perúbúar lamadýrin. Einnig voru hagnýttir
flestir málmar, að járninu undanskildu, svo að vopn og áhöld smíð-
uðu þeir úr steini. Landvinningar Spánverja tóku fyrir alla frekari
þróun í sjálfstæða átt.
Austan hafsins hófst miðskeið hálfsiðunar með tamningu dýra,
sem gáfu af sér kjöt og mjólk. Aflur á móti virðist ræktun nytjajurta
óþekkt, þar lil seint á þessu skeiði. Tamning dýra — kvikfjárræktin
— og myndun stórra búfjárhjarða, virðast hafa orðið til þess, að
Aríar og Semítar urðu fráskila við aðra þjóðflokka á þessu menn-
ingarskeiði. Og á meðal Aría í Asíu og Evrópu eru nöfn á búfé af
sömu rótum runnin, en um nöfn á nytjajurtum er allt öðru máli að
gegna.
Myndun hjarðhópa leiddi lil hirðingjalífs á heppilegum stöðum.
Semítar reikuðu með hjarðir sínar á sléttunum við Efrat og Tígris,
en Aríar á sléttum Indlands og við fljótin Amudarja, Syrdarja,
Dnjepr og Don. I nágrenni slíkra heitilanda liafa menn fyrst farið
að temja dýr.
Síðari kynslóðum virðist þessar hirðingjaþjóðir eiga uppruna
sinn langt frá þeim slóðum, þar sem vagga mannkynsins hefur staðið
— á landsvæðum, sem forfeður þeirra hefðu ekki getað þrifizt og