Réttur - 01.01.1944, Side 64

68
R É T T U R
liluti af. Hér er um að ræða félagssiðgæði, er virðist bera vitni
nýrri kennd félagslegs eignarréttar og samvirkrar ábyrgðar. Á það
hefur verið bent, að bardagalist ráðstjórnarhersins hafi í óvenju
ríkum mæli verið byggð á frumkvæði fámennra sveita á vígvell-
inum — fáliðaðra hópa, „sem verða að beita vopnum sínum og
huga að sjálfstæðum hætti41.1 2 3 * Sama máli gegnir um iðnaðinn. Hann
hefur að miklu leyti verið byggður á ábyrgðartilfinningu manna
gagnvart vinnu þeirra og það i svo ríkum mæli, að ekki er dænu
slíks.
Þegar bin svonefnda Stakanoffhreyfing tók að breiðast út á miðj-
um fjórða áratug aldarinnar var það algengt hér á landi að fara
niðrandi orðum um hana og telja liana áróðursblekkingu. Aðrir
sögðu, að þetta væri ekkert annað en Taylorismi- í rússneskum bún-
ingi. En það er hvorttveggja, að viðburðir þeir, sem á eftir kornu,
og nánari rannsókn á hreyfingunni, sýna, að henni verður ekki vísað
á bug með lítilsvirðingunni einni saman. Aðferðir þær, sem not-
aðar voru, bafa að vísu ekki grundvallað nýjar meginreglur, og það
er mála sannast, að þær munu ekki verða neitt undrunarefni þeim,
sem hafa kynnt sér vísindalega verksljórn Ameríkumanna. Margar
þessara aðferða voru fólgnar í aukinni verkaskiptingu í frumstæðri
mynd. Ordsoníkidse, þjóðfulltrúi þungiðjunnar, fór svofelldum
orðum um þetta mál:8 „Það er ekkerl furðulegt, ekkert undrunarefm
í þessu máli.... Rétt verkaskipting, rétt skipulagning á vinnu-
1 Sjá George Stevens í Manchester Evening News, 22. júní 1942, er hann
skrifar frá Teheran og vitnar í ummæli rússnesks herfræðings: „Þér segiS
mönnum yðar, að feir standi andspænis herdeildum. Þegar maður stendur
andspænis herdeildum væntir maður afdrátlarlausra skipana og fyrirmæla. Vér
segjum mönnum vorum, að þeir séu að berjast við einstaklinga.... Yfirmað-
urinn gefur þeiin skipanir, að svo miklu leyti, sem í lians valdi stendur. En ef
það, sem hann segir, kemur ekki að haldi, væntum vér þess, að menn vonr
finni sjálfir lausnina.
2 Taylorismi hafa þær aðferðir verið kallaðar í framleiðslukerli auðvaldsins,
sem auka sem mest vinnuhraða verkamanna og voru mjög óvinsælar meðal
þeirra. (Þýð.).
3 Sjá ræðu Ordsoníkidse á fundi í miðstjórn Bolsjevíkaflokksins 21. des.
1935.