Réttur - 01.01.1944, Síða 75

K É T T U R
79
tímabili, og má furðulegt kallast.1 2 Á árinu 1936 fleygði framleiðslu-
magni vinnunnar í öllum iðnaðinum fram um nálega 20% og óx
það því um 50% miðað við hækkunina á fyrra ári.
Á dögum 1. fimm ára áætlunarinnar þegar kapp var lagt á að
auka framleiðslumagn vinnunnar hafði sá kaupgreiðsluháttur orð-
ið allalmennur meðal verkamanna, að þeim væri greitt samkvæmt
vinnuafkasti þeirra; og á síðari liluta hins fjórða áratugs aldarinnar
var um þrem fjórðu hlutum allra verkamanna greitt að þessum
hætti að einhverju leyti. í kolaiðjunni var hundraðstala þessara
verkamanna um 80, níu af hverjum tíu námumönnum unnu að
einhverju leyti ákvæðisvinnu,- I byggingarvinnu var múrurum og
málurum greidd hópgreiðsla samkvæmt afkasti. Hin fræga sex boð-
orða ræða Stalíns í júnímánuði 1931 á mestan þátt í að tekið var að
leggja slíka áherzlu á launagreiðslukerfi, sem örvaði vinnuástundun
verkamanna. í ræðu sinni taldi hann ríka nauðsyn bera til þess að
liaga launagreiðslum á þá lund, að verkamenn sæju sér mestan hag
í að afla sér þjálfunar og meiri leikni í vinnu og tækni, að auka
framleiðslumagnið, að gæta þess stranglega, að hver verkamaður
1 lndust. and Lab. Information, Vol. lx, nr. 2, bls. 41. Mr. E. Strauss, sem
vísar Stakanoffhreyfingunni á bug og kallar liana „stjórnaráróður og stjórn-
arþvingun" og telur, að „auðvitað sé þetta ekki hreyfing alls fjölda verka-
manna“ beitir þeirri furðulegu röksemd, að sú framför, sem orðið hafi
árið 1936 hljóti að hafa kostað „alvarlegt afturkast 1937“ vegna þess, að
aukning framleiðslumagnsins hafi verið minni árið 1937 (Soviet Russia,
bls. 283—297). Þar sem vér ræðum hér um hlutfallslega aukningu fram-
leiðslumagnsins skiptir oss hér árangurinn af þeim endurbótum, sem gerðar
eru á ári hverju. Það væri vissulega furðulegt, ef Stakanoffhreyfingin gæti
framkvæmt hlutfallslega jafnmiklar endurbætur á öllum eftirfarandi áruni,
svo sem hún gerði á fyrsta ári sínu. Ef vér gætum orðið varir við reglulega
minnkun framleiðslumagnsins á síðari árum, þá væri hægt að tala um „afl-
urkipp" — um skammvinnan ávinning á kostnað minnkandi framleiðslu-
nmgns þegar til lengdar lét — en það verður ekki gert eingöngu fyrir þá sök,
að dregið hafi hlutfallslega úr endurbótunum. En raunar fleygði endurbót-
unum hlutfallslega frara ú nýjan leik árið 1939 vegna hins nýja uppgangs
Stakanoffhreyfingarinnar, sem getið var um hér að framan: árið 1938 jókst
framleiðslumagn vinnunnar um 11%, en 1939 um 16,7%.
2 Indust. and Lah. Information, Vol. xl, blst. 113.